Opracowała mgr Małgorzata Ściubisz
We wtórnej analizie danych z badań z randomizacją (RCT) dotyczących skuteczności i bezpieczeństwa RZV u dorosłych (p. Skuteczność i bezpieczeństwo szczepionek przeciwko półpaścowi – przyp. red.) oceniono, czy RZV skraca czas utrzymywania się bólu związanego z półpaścem i częstość przyjmowania leków przeciwbólowych u osób, które zachorowały na półpasiec mimo szczepienia (zachorowanie z przełamania).
Populację badania utworzyły osoby z grupy szczepionej RZV (2 dawki w odstępie 2 mies., i.m.) i placebo każdego z 3 RCT (podwójnie ślepa próba, kontrola placebo, zmodyfikowana analiza ITT [wyłączono pacjentów zaszczepionych tylko 1 dawką, u których szczepienie wykonano nieprawidłową techniką lub którzy zachorowali na półpasiec <30 dni po podaniu 2. dawki szczepionki]), które zachorowały na półpasiec, odpowiednio: 9 i 254 osoby w wieku ≥50 lat (RCT ZOE-50), 23 i 223 osoby w wieku ≥70 lat (RCT ZOE-70) oraz 49 i 135 osób w wieku ≥18 lat po autologicznym przeszczepieniu krwiotwórczych komórek macierzystych (auto-HSCT; RCT ZOE-HSCT). Głównym punktem końcowym w badaniu był czas utrzymywania się istotnego klinicznie bólu związanego z półpaścem (≥3 pkt w skali Zoster Brief Pain Inventory [ZBPI], zakres od 0 – brak bólu do 10 – największe możliwe nasilenie bólu). Uczestnicy wypełniali kwestionariusz ZBPI codziennie przez 28 dni od wystąpienia osutki, a następnie co tydzień aż do momentu, gdy pacjent nie odczuwał bólu przez kolejne 4 tygodnie i maksymalnie do 90 dni od wystąpienia osutki. Oceniano również częstość przyjmowania leków przeciwbólowych w trakcie epizodu półpaśca.
Wykazano, że u biorców auto-HSCT 2 dawki RZV, w porównaniu z placebo, skracały czas utrzymywania się istotnego klinicznie bólu związanego z półpaścem o 38,5% (95% CI: 11,1–57,5). Podobny trend obserwowano u osób w wieku ≥50 lat i ≥70 lat – RZV skracała czas utrzymywania się bólu odpowiednio o 26,9% (95% CI: od -59,6 do 66,5) i 28,4% (95% CI: od -17,7 do 56,4), jednak wyniki te nie osiągnęły istotności statystycznej. Ogółem u osób szczepionych RZV, w porównaniu z osobami, które otrzymały placebo, istotnie kliniczny ból związany z półpaścem utrzymywał się śr. 15 dni krócej – 20,6 vs 30,2 dni (śr. różnica: 9,6 dnia) w badaniu ZOE-50; 34,6 vs 48,5 dnia (śr. różnica: 13,9 dnia) w badaniu ZOE-70; 23,8 vs 52,2 dnia (śr. różnica: 28,4 dnia) w badaniu ZOE-HSCT, jednak wyniki te nie osiągnęły istotności statystycznej. Wykazano również, że uczestnicy badania ZOE-70 znacznie rzadziej (o 39,6% [95% CI: 10,8–64,8]) i krócej (o 49,5% [95% CI: 2,9–73,5]) przyjmowali leki przeciwbólowe w trakcie epizodu półpaśca. Podobny trend obserwowano wśród uczestników badania ZOE-50 (odpowiednio: o 11,7% [95% CI: od -19,4 do 53,6] oraz o 24,7% [95% CI: od -73,7 do 67,4]) i ZOE-HSCT (odpowiednio: o 6,2% [95% CI: od -15,8 do 27,8] oraz o 22,5% [95% CI: od -15,9 do 48,1]), ale wyniki te nie osiągnęły istotności statystycznej.
Autorzy badania wyciągnęli wniosek, że epizody półpaśca z przełamania u osób szczepionych RZV obserwowano rzadko, co wskazuje na dużą skuteczność szczepionki. U pacjentów, którzy zachorowali na półpasiec mimo szczepienia, w porównaniu z osobami otrzymującymi placebo, szczepienie istotnie skracało czas utrzymywania się bólu związanego z półpaścem, a także zmniejszało częstość i czas przyjmowania leków przeciwbólowych w trakcie choroby. Wskazuje to również na istotną poprawę jakości życia.
