Ocena skuteczności i bezpieczeństwa monowalentnej szczepionki przeciwrotawirusowej zawierającej atenuowany szczep ludzki RIX4414

Wprowadzenie

Każdego roku rotawirusy są przyczyną ponad 2 milionów hospitalizacji i prawie 600 000 zgonów dzieci na całym świecie. Po wycofaniu z użycia stosowanej w USA 3-walentnej szczepionki rezusowo-ludzkiej (RotaShield) przeciwko rotawirusom, ze względu na ryzyko wgłobienia jelita po podaniu pierwszej dawki, rozpoczęto wiele badań oceniających skuteczność i bezpieczeństwo nowych szczepionek. Jedną z nich jest monowalentna szczepionka przeciwrotawirusowa zawierająca atenuowany szczep ludzki RIX4414.

Pytanie kliniczne

Czy szczepienie niemowląt w wieku 6.–13. tygodnia życia doustną, monowalentną szczepionką przeciwrotawirusową zawierającą atenuowany szczep ludzki RIX4414 (Rotarix) jest bezpieczne i zapobiega wystąpieniu biegunki rotawirusowej?

Metodyka

badanie z randomizacją, podwójnie ślepa próba; analiza ITT

Lokalizacja

11 krajów Ameryki Łacińskiej i Finlandia

Badani

Kryteria kwalifikujące: zdrowe niemowlęta w wieku 6.–13. tygodnia życia.
Wyjściowo badane grupy nie różniły się znamiennie pod względem cech demograficznych i klinicznych (tab. 1.).

Tabela 1. Wyjściowa charakterystyka badanej populacji^a

^a wybrane cechy, przybliżone wartości średnie dla obu grup

Interwencja

Dzieci przydzielano losowo do jednej z 2 grup, w których w odstępach 1–2-miesięcznych otrzymywały doustnie 2 dawki:
– monowalentnej szczepionki przeciwrota­wirusowej zawierającej atenuowany szczep ludzki RIX4414 (typ serologiczny G1P[8]; Rotarix);
– placebo.
Inne rutynowe szczepienia wykonywano jednoczasowo z podaniem szczepionki przeciwrotawirusowej, a jedynie doustną szczepionkę przeciwko poliomyelitis (OPV) podawano w odstępie co najmniej 2 tygodni.

Punkty końcowe lub oceniane zmienne

– główne: (1) wgłobienie w okresie 31 dni po podaniu każdej dawki; (2) biegunka rotawirusowa o ciężkim przebiegu w okresie od 2 tygodni po podaniu drugiej dawki do końca 1. roku życia dziecka; (3) biegunka rotawirusowa o ciężkim przebiegu w okresie od podania pierwszej dawki do końca 1. roku życia;
– dodatkowe: (1) jakikolwiek poważny niepożądany odczyn poszczepienny (NOP) podczas trwania badania; (2) biegunka bez względu na przyczynę, (3) hospitalizacja z powodu biegunki rotawirusowej, (4) hospitalizacja z powodu biegunki bez względu na przyczynę, (5) zgon.
Definicje:
– poważny NOP – zgon, hospitalizacja, wgłobienie lub znaczny trwały uszczerbek na zdrowiu, który wystąpił podczas trwania badania;
– biegunka rotawirusowa – >=3 wodniste lub luźne stolce w ciągu doby (z wymiotami lub bez) oraz potwierdzenie obecności rotawirusa w stolcu;
– biegunka rotawirusowa o ciężkim przebiegu – biegunka rotawirusowa wymagająca co najmniej 1-dniowej hospitalizacji lub nawadniania doustnego albo dożylnego w szpitalu lub ambulatorium pomocy doraźnej.

Wyniki

Do badania zakwalifikowano 63 225 dzieci, w tym 31 673 otrzymywało szczepionkę przeciwrotawirusową, a 31 552 – placebo. Obserwacja trwała 1 sezon epidemiologiczny (do końca 1. rż. dziecka). Biegunka rotawirusowa w tym okresie najczęściej była wywołana przez typ serologiczny G1P[8] – 47%. Pozostałe typy serologiczne stanowiły odpowiednio: G2P[4] – 13% oraz G3P[8], G4P[8] i G9P[8] – 40%. Ocena bezpieczeństwa dotyczyła całej grupy włączonej do badania, natomiast ocenę skuteczności przeprowadzono w podgrupie obejmującej pierwsze 20 169 dzieci włączonych do badania. W grupie otrzymującej szczepionkę przeciwrotawirusową, w porównaniu z grupą otrzymującą placebo, stwierdzono:
– podobne ryzyko wystąpienia wgłobienia (0,0189 vs 0,0221%; RR: 0,85 [95% CI: 0,30–2,42]);
– podobne ryzyko zgonu (0,18 vs 0,14%; RR: 1,3 [95% CI: 0,89–1,93]);
– mniejsze ryzyko wystąpienia jakiegokolwiek poważnego NOP (2,9 vs 3,3%; RR: 0,88 [95% CI: 0,81–0,96]);
– mniejsze ryzyko hospitalizacji z powodu poważnego NOP (2,8 vs 3,2%; RR: 0,88 [95% CI: 0,81–0,96]);
– zmniejszenie ryzyka wystąpienia biegunki rotawirusowej o ciężkim nasileniu (w przeliczeniu na 1000 dzieci na rok odpowiednio: dla grupy, która otrzymała 2 dawki: 2 vs 13; RR: 0,15 [95% CI: 0,08–0,28]; tab. 2.; dla grupy, która otrzymała co najmniej 1 dawkę [analiza ITT]: HR: 0,19 [95% CI: 0,1–0,3]);
– zmniejszenie ryzyka wystąpienia biegunki rotawirusowej wymagającego hospitalizacji (w przeliczeniu na 1000 dzieci na rok: 1,5 vs 10,2; RR: 0,15 [95% CI: 0,06–0,30]; tab. 2.);
– zmniejszenie ryzyka wystąpienia ciężkiej biegunki bez względu na przyczynę (w przeliczeniu na 1000 dzieci na rok: 30,9 vs 51,7; RR: 0,60 [95% CI: 0,49–0,72]; tab. 2.) i biegunki wymagającej hospitalizacji (w przeliczeniu na 1000 dzieci na rok: 24,5 vs 42,4; RR: 0,58 [95% CI: 0,47–0,71]; tab. 2.).

Tabela 2. Skuteczność doustnej, monowalentnej szczepionki przeciwrotawirusowej zawierającej atenuowany szczep ludzki RIX4414 stosowanej u niemowląt w wieku 6.–13. tyg. życia

Wnioski

Szczepienie niemowląt w wieku 6.–13. tygodnia życia doustną, monowalentną szczepionką przeciwrotawirusową zawierającą atenuowany szczep ludzki RIX4414 jest wysoce skuteczne w zapobieganiu biegunce rotawirusowej o ciężkim przebiegu i nie zwiększa ryzyka wystąpienia niepożądanych odczynów poszczepiennych, w tym wgłobienia jelita.

Opracowała dr med. Bożena Dubiel
Konsultował dr med. Jacek Mrukowicz

Komentarz