Jakie są korzyści ze szczepienia ciężarnych przeciwko krztuścowi?

03.09.2018
dr n. med. Jacek Mrukowicz
Polski Instytut Evidence Based Medicine w Krakowie, Redaktor naczelny „Medycyny Praktycznej Szczepienia” i „Medycyny Praktycznej Pediatrii”

dr hab. n. med. Leszek Szenborn, prof. nadzw.
Klinika Pediatrii i Chorób Infekcyjnych Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu

Jakie są korzyści ze szczepienia ciężarnych przeciwko krztuścowi? Które kraje prowadzą programy szczepień ciężarnych przeciwko krztuścowi?

Szczepienie ciężarnych przeciwko krztuścowi szczepionką dTpa uważa się aktualnie za najskuteczniejszą metodę kontroli zachorowań na krztusiec u niemowląt w pierwszych kilku miesiącach życia, zanim wytworzą one wystarczającą własną ochronę po co najmniej 2 dawkach szczepienia pierwotnego DTP. Zachorowanie w tym wieku wiąże się zazwyczaj z koniecznością hospitalizacji (często na oddziale intensywnej terapii) i dużym ryzykiem zgonu dziecka. Ochrona pośrednia dziecka dzięki szczepieniu ciężarnej jest złożonym efektem bezpośredniego działania przeciwciał matczynych przekazywanych przez łożysko oraz zmniejszenia ryzyka zakażenia B. pertussis u matki (a tym samym mniejszej ekspozycji dziecka). Źródłem zakażenia noworodka i niemowlęcia najczęściej jest bowiem jego matka.

Nie przeprowadzono badań z randomizacją oceniających skuteczność tej taktyki w profilaktyce krztuśca u najmłodszych niemowląt, choć badanie APERT wykazało, że w ciągu 2,5 roku po podaniu dTpa w ramach szczepienia przypominającego u dorosłych ryzyko zachorowania na objawowy krztusiec zmniejsza się o 92% (95% CI: 32–99).

Dostępne dane pochodzą z kilku dużych i dobrze zaplanowanych badań obserwacyjnych (kohortowych i kliniczno-kontrolnych), przeprowadzonych głównie w Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych. Wykazano w nich, że dTpa zastosowane u kobiet ciężarnych >27. tygodnia ciąży charakteryzują się dużą skutecznością rzeczywistą w zapobieganiu potwierdzonym laboratoryjnie zachorowaniom na krztusiec u ich dzieci, hospitalizacji i zgonom z tego powodu. W najdłuższej 3-letniej obserwacji programu szczepień w Wielkiej Brytanii skuteczność dTpa w profilaktyce krztuśca wyniosła 91% (95% CI: 88–94) u niemowląt w wieku <3 miesięcy i 90 (95% CI: 86–93) <2 miesięcy. Skuteczność szczepienia ciężarnej co najmniej 4 tygodnie przed porodem i 1–3 tygodni przed urodzeniem się dziecka była podobna (odpowiednio: 91% [95% CI: 88–94] i 91% [95% CI: 80–96]). Zaobserwowano także, że szczepienie dTpa ciężarnych zmniejszało ryzyko zgonu z powodu krztuśca u niemowląt <3. miesiąca życia o 91% (95% CI: 79–100), a w razie zachorowania dziecka znacznie łagodziło przebieg choroby (dzieci nie wymagały leczenia szpitalnego).

Z kolei w najnowszym badaniu przeprowadzonym w Stanach Zjednoczonych oszacowano, że skuteczność rzeczywista dTpa podanej w III trymestrze ciąży w zapobieganiu wszystkim zachorowaniom na krztusiec u niemowląt do ukończenia 8. tygodnia życia wyniosła 77,7% (95% CI: 48,3–90,4), ale była większa w przypadku krztuśca o cięższym przebiegu, który wymagał hospitalizacji (90,5% [95% CI: 65,2–97,4]). Wydaje się również, że szczepienie dTpa ciężarnych dodatkowo zwiększało skuteczność ochrony niemowlęcia aż do chwili podania drugiej dawki DTP w ramach cyklu szczepienia pierwotnego.

W powyższych powodów program szczepień dTpa ciężarnych wprowadzono m.in. w Wielkiej Brytanii, Irlandii, Belgii, Czechach, Grecji, Włoszech, Portugalii, Szwajcarii, Nowej Zelandii, Australii i Stanach Zjednoczonych (zalecają je amerykańskie CDC, ACIP oraz American College of Obstetricians and Gynecologists). W wielu innych krajach Unii Europejskiej aktualnie jest to szczepienie zalecane.

Piśmiennictwo:

1. Terranella A., Asay G.R., Messonnier M.L. i wsp.: Pregnancy dose Tdap and postpartum cocooning to prevent infant pertussis: a decision analysis. Pediatrics, 2013; 131: e1748–e1756
2. Carcione D., Regan A.K., tracey L. i wsp.: The impact of parental postpartum pertussis vaccination on infection in infants: a population-based study of cocooning in Western Australia. Vaccine, 2015; 33: 5654–6561
3. Skoff T.H., Kenyon C., Cocoros N. i wsp.: Sources of infant pertussis infection in the United States. Pediatrics, 2015; 136: 635–641
4. Wiley K.E., Zuo Y., Macartney K.K. i wsp.: Sources of pertussis infection in young infants: a review of key evidence informing targeting of the cocoon strategy. Vaccine, 2013; 31: 618–625
5. Ward J.I., Cherry J.D., Chang S.J. i wsp.: Efficacy of an acellular pertussis vaccine among adolescents and adults. NEJM, 2005; 353: 1555–1563
6. Amirthalingam G., Campbell H., Ribeiro S. i wsp.: Sustained effectiveness of the maternal pertussis immunization program in England 3 years following introduction. Clin. Infect. Dis., 2016; 63 (supl. 4): S236–S243
7. Amirthalingam G., Andrews N., Campbell H. i wsp.: Effectiveness of maternal pertussis vaccination in England: an observational study. Lancet, 2014; 384: 1521–1528
8. Dabrera G., Amirthalingam G., Andrews N. i wsp.: A case-control study to estimate the effectiveness of maternal pertussis vaccination in protecting newborn infants in England and Wales, 2012–2013. Clin. Infect. Dis., 2015; 60: 333–337
9. Skoff T.H., Blain A.E., Watt J. i wsp.: Impact of the US maternal tetanus, diphtheria, and acellular pertussis vaccination program on preventing pertussis in infants <2 months of age: a case-control evaluation. Clin. Infect. Dis., 2017: www.doi.org/10.1093/cid/cix724
10. Baxter R., Bartlett J., Fireman B. i wsp.: Effectiveness of vaccination during pregnancy to prevent infant pertussis. Pediatrics, 2017; 139: e20164091
11. ECDC: Vaccine scheduler. www.vaccine-schedule.ecdc.europa.eu (dostęp 26.03.2018 r.)
12. Australian Government. Department of Health: Immunisation for pregnancy. www.beta.health.gov.au (dostęp 26 marca 2018 r.)
13. Ministry of Health: New Zealand immunisation schedule. www.health.govt.nz (dostęp 26.03.2018)
14. Committee on Obstetric Practice, Immunization and Emerging Infections Expert Work Group: Committee Opinion No. 718: Update on immunization and pregnancy: tetanus, diphtheria, and pertussis vaccination. Obstet. Gynecol., 2017; 130: e153–e157. doi: 10.1097/AOG.0000000000002301
Wybrane treści dla pacjenta
  • Badania prenatalne
  • Stan przedrzucawkowy i rzucawka
  • Nadciśnienie przewlekłe u kobiet w ciąży
  • Toksoplazmoza w ciąży
  • Szczepienie przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi
  • Nowotwór złośliwy a ciąża
  • Zakażenie narządów płciowych wirusem opryszczki u kobiet w ciąży
  • Małopłytkowość w czasie ciąży
  • Zmiany skórne w ciąży
  • Ostre stłuszczenie wątroby ciężarnych

Reklama

Napisz do nas

Zadaj pytanie ekspertowi, przyślij ciekawy przypadek, zgłoś absurd, zaproponuj temat dziennikarzom.
Pomóż redagować portal.
Pomóż usprawnić system ochrony zdrowia.

Przegląd badań