Jaki odstęp czasowy zachować między podaniem denosumabu (Prolia), który zawiera przeciwciała monoklonalne, a szczepieniem przeciwko COVID-19?
Nie jest wymagany żaden szczególny odstęp między podaniem tego leku biologicznego a szczepieniem przeciwko COVID-19 zarejestrowanymi aktualnie szczepionkami mRNA (Comirnaty, mRNA Moderny) lub wektorowymi (Vaxzevria lub Ad26.COV2.S [Janssen/Johnson&Johnson]).1,2 Denosumab zawiera ludzkie przeciwciała monoklonalne (IgG2) skierowane przeciwko ligandowi receptora RANK (RANKL) znajdującego się na powierzchni osteoklastów i prekursorów osteoklastów, które – wiążąc się z nim – z dużą swoistością zapobiegają interakcji RANKL/RANK i aktywacji receptora.3 Denosumab hamuje w ten sposób powstawanie, funkcjonowanie i przeżycie osteoklastów, przez co zmniejsza resorpcję warstwy korowej kości i kości beleczkowatej. Lek stosuje się w leczeniu osteoporozy oraz innych stanów związanych z utratą masy kostnej (m.in. w przypadku ablacji hormonalnej u chorych na raka gruczołu krokowego, a także w przypadku nowotworów kości lub przerzutów do kości).3
Denosumab lub inne podobne leki zawierające przeciwciała monoklonalne przeznaczone do stosowania w innych chorobach niż COVID-19 (np. omalizumab stosowany w leczeniu astmy, erenumab zarejestrowany do leczenia opornej migreny, paliwizumab podawany w profilaktyce zakażeń wirusem RS) nie zawierają przeciwciał reagujących krzyżowo z białkiem S SARS-CoV-2, które jest kodowane przez mRNA lub gen heterologiczny w wektorowych szczepionkach przeciwko COVID-19.3 Nie ma zatem uzasadnionych przesłanek dotyczących ewentualnej immunointerferencji. Szczepionki te nie zawierają także zdolnych do replikacji wirusów, które mogłyby ewentualnie zostać zneutralizowane przez podane swoiste przeciwciała. Ponadto denosumab, jak i podobne preparaty stosowane w innych wskazaniach, nie ingeruje w mechanizmy poszczepiennej odpowiedzi immunologicznej i nie wywołuje immunosupresji, która mogłaby osłabić odpowiedź na szczepienie i istotnie zmniejszyć poziom uzyskiwanej po nim ochrony przed zachorowaniem na COVID-19.
Zgodnie z aktualnymi zaleceniami amerykańskich CDC1 lub brytyjskiego JCVI2 nie wydaje się, że podanie tego lub podobnych leków w dowolnym okresie przed szczepieniem przeciwko COVID-19 lub po nim mogłoby wpływać niekorzystnie na skuteczność lub bezpieczeństwo szczepienia, choć nie ma na ten temat danych z badań klinicznych tych preparatów.4
Z kolei ze względu na ułatwienie interpretacji ewentualnych NOP u pacjentów w trakcie immunoterapii lub leczenia biologicznego astmy lub atopowego zapalenia skóry, zespół polskich ekspertów powołany przez Konsultanta Krajowego w dziedzinie alergologii proponuje utrzymanie 14-dniowego odstępu pomiędzy dawkami szczepionki przeciwko COVID-19 a szczepionką alergenową lub lekiem biologicznym stosowanym w terapii tych chorób.5
Piśmiennictwo:
1. Centers for Disease Control and Prevention: Interim clinical considerations for use of COVID-19 vaccines currently authorized in the United States. https://www.cdc.gov/vaccines/covid-19/info-by-product/clinical-considerations.html (dostęp: 28.04.2021)2. COVID-19: The Green Book, chapter 14a. https://www.gov.uk/government/publications/covid-19-the-green-book-chapter-14a (dostęp: 20.04.2021)
3. Indeks Leków Medycyny Praktycznej. https://indeks.mp.pl/leki/ 4. Demain J.: Live vaccines and biologics for asthma. www.aaaai.org/ask-the-expert/ lives (dostęp: 4.02.2021)
5. Jahnz-Różyk K., Czarnobilska E., Jutel M. i wsp.: Rekomendacje Zespołu Ekspertów pod kierunkiem Konsultanta Krajowego w dziedzinie alergologii dotyczące szczepienia przeciwko COVID-19 szczepionką mRNA (Comirnaty) dla lekarzy kwalifikujących do szczepienia i dla konsultantów alergologów. Med. Prakt., 2021; 1: 58–62
