Co wiadomo o skuteczności donosowej szczepionki przeciwko grypie?

Jaka jest skuteczność LAIV-4 w zapobieganiu zachorowaniom na grypę, hospitalizacjom z powodu grypy i zgonom?

Skróty: IIV – inaktywowana szczepionka przeciwko grypie, LAIV-4 – donosowa, 4-walentna, atenuowana szczepionka przeciwko grypie, PSO – program szczepień ochronnych

Skuteczność LAIV-4, podobnie jak innych szczepionek przeciwko grypie, różni się w zależności od przyjętych punktów końcowych (zapobieganie zachorowaniom, hospitalizacjom oraz zgonom) i generalnie jest podobna do skuteczności IIV podawanej domięśniowo. Ze względu na zmienność sezonów grypowych oraz trudne do przewidzenia krążenie wirusów grypy, które stale mutują, niełatwo jest dokładnie określić skuteczność szczepionek przeciwko grypie w nadchodzącym sezonie epidemicznym grypy, w tym nowej na naszym rynku LAIV-4. Jej poprzedniczkę, 3-walentną LAIV, przebadano w 9 badaniach z grupą kontrolną obejmujących >20 000 dzieci i młodzieży w wieku od 6 miesięcy do <18 lat, które przeprowadzono w trakcie 7 sezonów epidemicznych grypy. W 4 badaniach z placebo w grupie kontrolnej oceniono ponowne szczepienie w drugim sezonie. W 3 badaniach szczepionka 3-walentna była skuteczniejsza u dzieci i młodzieży niż IIV podawana we wstrzyknięciu. Przykładowo skuteczność 3-walentnej LAIV u dzieci w wieku 6–35 miesięcy w Europie w profilaktyce grypy w sezonie 2000/2001 wyniosła 85,4% (95% CI: 74,3–92,2), a w sezonie 2001/2002 – 88,7% (95% CI: 82,0–93,2) względem szczepów szczepionkowych dopasowanych do krążących w populacji, a ogółem niezależnie od dopasowania szczepów szczepionkowych do krążących w populacji wyniosła odpowiednio: 85,9% (95% CI: 76,3–92,0) oraz 85,8% (95% CI: 78,6–90,9). Skuteczność szczepionki była mniejsza u dzieci wcześniej nieszczepionych przeciwko grypie (w poprzednich sezonach epidemicznych), które w pierwszym sezonie otrzymały tylko 1 dawkę, i wyniosła odpowiednio: 57,7% (95% CI: 44,7–67,9) oraz 56,3% (95% CI: 43,1–66,7). Obserwacje te wskazują, że dzieciom, które wcześniej nie były szczepione przeciwko grypie, należy podać 2 dawki szczepionki. U uczestników badania, którzy w pierwszym roku otrzymali 2 dawki szczepionki, a w drugim roku placebo, skuteczność w drugim roku wynosiła odpowiednio: 56,2% (95% CI: 30,5–72,7) i 44,8% (95% CI: 18,2–62,9), co potwierdza potrzebę corocznego szczepienia. Według danych z Wielkiej Brytanii, gdzie LAIV-4 stosuje się powszechnie u dzieci w ramach PSO, skuteczność rzeczywista tej szczepionki w zapobieganiu hospitalizacjom z powodu grypy u dzieci w wieku 2–17 lat w sezonie epidemicznym grypy 2018/2019 wyniosła 49,1% (95% CI: 25,9–65,0) wobec zachorowań wywołanych przez wirusa A lub B, 52,2% (95% CI: 30,0–67,3) wobec zachorowań wywołanych przez wirusa A oraz 70,7% (95% CI: 41,8–85,3) wobec zachorowań wywołanych przez wirusa A/H1N1.

Dodam, że z dotychczasowych wieloletnich doświadczeń wiadomo, że szczepionki przede wszystkim łagodzą przebieg grypy. Oznacza to, że najskuteczniej zapobiegają zgonom, nieco mniej skutecznie hospitalizacjom, jednak hospitalizacjom i powikłaniom efektywniej niż wszystkim zachorowaniom. Szczepionki przeciwko grypie stosunkowo najsłabiej chronią przez łagodnymi zachorowaniami na grypę.

Na podstawie obserwacji osób chorujących na infekcyjne zapalenie górnych dróg oddechowych oszacowano, że grypa odpowiada za około 10–30% wszystkich zakażeń układu oddechowego w trakcie sezonu jesienno-zimowego, przy czym wskaźniki zachorowań u dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym są znacznie większe niż u dorosłych, szczególnie w czasie epidemii grypy typu B. Ponadto dzieci są głównym źródłem grypy dla domowników. Obserwacje te wskazują, że coroczne szczepienie dzieci przeciwko grypie może uchronić same dzieci i ich rodziny nie tylko przed najcięższymi zakażeniami układu oddechowego, ale także przed około 1/5 wszystkich ostrych zakażeń układu oddechowego rocznie.