Czy wskazane jest podanie dawki przypominającej szczepionki przeciwko WZW typu B?

Lekarz urodzony w 1983 r. przeszedł szczepienie przeciwko WZW typu B w schemacie 0, 1, 6 miesięcy (w 2002 r.). Stężenie przeciwciał anty-HBs oznaczone w 2007 r. wynosiło 4,79 IU/l. Ponownie podano mu 3 dawki szczepionki (Engerix), w tym ostatnią dawkę w maju 2008 r. W 2016 r. przy podjęciu nowej pracy ponownie wykonano badania – stężenie anty-HBs wyniosło wtedy <2 IU/l, a w odniesieniu do anty-HBc uzyskano wynik ujemny. Czy w celu wiarygodnej oceny odpowiedzi pacjentowi należy ponownie podać 1 dawkę szczepionki, a po 4–6 tygodni oznaczyć stężenie przeciwciał (nie po kilku latach)?

Ze względu na to, że lekarz, o którym mowa w pytaniu, otrzymał łącznie 6 dawek szczepionki przeciwko WZW typu B i wykluczono u niego zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu B (HBV), na co wskazuje brak przeciwciał anty-HBc, prawdopodobnie należy do grupy tzw. non-responders, czyli niewielkiego odsetka osób, które nie odpowiadają na szczepienie. Oznaczenie przeciwciał anty-HBs wykonano jednak znacznie później niż się zaleca, czyli w ciągu 1–2 miesięcy po podaniu szczepionki. Nie można zatem wykluczyć odpowiedzi i szybkiego zmniejszenia stężenia swoistych przeciwciał, dlatego rzeczywiście można spróbować podać kolejną dawkę szczepionki i oznaczyć stężenie przeciwciał anty-HBs w zalecanym terminie, tzn. 1–2 miesięcy po szczepieniu. Polski PSO nie przewiduje podania kolejnych dawek szczepionki w razie braku odpowiedzi po dwóch seriach szczepienia przeciwko WZW typu B i zaleca uznanie takiej osoby za nieodpowiadającą na szczepienie (non-responder). Jednak w przypadku pracownika ochrony zdrowia, który jest narażony na większe ryzyko zakażenia HBV, zabezpieczenie przed WZW typu B jest bardzo ważne, dlatego według niektórych ekspertów można rozważyć podanie szczepionki innego producenta, zastosowanie podwójnej dawki (40 µg), a nawet podanie szczepionki śródskórnie, co zgodnie z dostępnymi doniesieniami zwiększa jej immunogenność. Jeżeli po podaniu kolejnych dawek szczepionki lekarz nie odpowie na szczepienie, należy go uznać za non-responder i w razie konieczności po ekspozycji zastosować swoistą immunoglobulinę anty-HBs. Polecam lekturę wymienionego poniżej piśmiennictwa.