Skróty: BCG – szczepionka przeciwko gruźlicy, IOM – Institute of Medicine
Do tej pory badania z grupą kontrolną nie wykazały takiego związku, tym samym żadna choroba autoimmunizacyjna nie znalazła się na opublikowanej w 2011 roku przez amerykański IOM liście niepożądanych zdarzeń po szczepieniu, które mają udowodniony lub prawdopodobny związek przyczynowy ze szczepieniem. W 2002 roku amerykański IOM na podstawie analizy wyników 5 badań obserwacyjnych stwierdził, że dane naukowe przemawiają za odrzuceniem hipotezy o związku przyczynowym szczepień z zachorowaniem na cukrzycę typu 1 u dzieci. Wyniki innego, dużego badania kohortowego obejmującego całą kohortę urodzeniową dzieci w Danii z okresu 10 lat również nie potwierdziły takiego związku, a jedynym czynnikiem ryzyka, który niezależnie silnie korelował z ryzykiem zachorowania, był fakt posiadania rodzeństwa chorego na cukrzycę typu 1 (czynniki genetyczne). Związku pomiędzy szczepieniem przeciwko rotawirusom a występowaniem cukrzycy typu 1 lub celiakii nie potwierdzono również w fińskim badaniu kohortowym obejmującym populację ponad 100 000 dzieci. Z kolei kanadyjscy naukowcy wykazali, że także szczepienie BCG w 1. roku życia nie miało związku z zachorowaniem na cukrzycę typu 1 w dzieciństwie.
Przedmiotem zainteresowania badaczy była również 4-walentna szczepionka przeciwko HPV (HPV-4). W dużym badaniu kohortowym z retrospektywnym zbieraniem danych, obejmującym populację ponad 3 milionów kobiet w Danii i Szwecji, wykazano, że HPV-4 nie zwiększyła ryzyka wybranych chorób autoimmunizacyjnych, między innymi chorób tarczycy, nieswoistego zapalenia jelit, chorób skóry (łuszczyca, bielactwo). HPV-4 nie zwiększyła ryzyka rozwoju nowych chorób autoimmunizacyjnych również u dziewcząt i kobiet, które chorowały na jakąś chorobę autoimmunizacyjną jeszcze przed szczepieniem.
Ogólne wnioski płynące z badań nad hipotezą o przyczynowej roli szczepień (w tym przeciwko WZW typu B oraz HPV) w rozwoju stwardnienia rozsianego także skłaniają do jej odrzucenia.
Choć dotychczasowe obserwacje dotyczące aktualnie stosowanych w praktyce szczepionek nie ujawniły niepokojących sygnałów, konieczne są dalsze badania obejmujące dostatecznie duże populacje, gdyż choroby autoimmunizacyjne są bardzo rzadkie (p. ramka).
Ramka. Jak się monitoruje bezpieczeństwo szczepień? Czy firmy produkujące szczepionki mogą ukrywać ich działania niepożądane?
Odpowiedzi na te (i inne) pytania o bezpieczeństwo znajdziesz w artykułach w serwisie www.mp.pl/szczepienia, na przykład:
- Kramarz P.: Kompleksowe monitorowanie bezpieczeństwa szczepieńa
- Paradowska-Stankiewicz I.: Szczepienia – co z tym bezpieczeństwem?b
- Kołton R., Szparkowska S.: Na straży szczepionekc
- Bucholc B.: Sprawdzamy jakość każdej serii szczepionek trafiających do pacjentówd
- Filipkiewicz E.M.: Systemy rejestracji NOP w Polsce i innych krajache
a www.mp.pl/szczepienia/specjalne/show.html?id=80836
b www.mp.pl/szczepienia/wywiady/show.html?id=78901
c www.mp.pl/szczepienia/szczepieniaiszczepionki/bezpieczenstwo/show.html?id=91569
d www.mp.pl/szczepienia/wywiady/show.html?id=79978
e www.mp.pl/szczepienia/specjalne/177918,systemy-rejestracji-nop-w-polsce-i-innychkrajach
Zobacz także:
Bezpieczeństwo szczepień: Stwardnienie rozsianeBezpieczeństwo szczepień: Choroby autoimmunizacyjne
Piśmiennictwo:
1. Institute of Medicine of the National Academy of Sciences: Adverse effects of vaccines. Evidence and causality. 2011 (http://www.iom.edu/vaccineadverseeffects)2. Stratton K., Wilson Ch.B., McCormick M.C. (red.), Immunization Safety Review Committee, Board on Health Promotion and Disease Prevention: Immunization safety review – multiple immunizations and immune dysfunction. Institute of Medicine of the National Academy of Sciences, 2002 (www.nap.edu/catalog/10306.html)
3. Offit P.A., Hackett Ch.J.: Addressing parents’ concerns: do vaccines cause allergic or autoimmune disease? Pediatrics, 2003; 111: 653–659
4. Outi V., Jokinen J., Lahdenkari M. i wsp.: Rotavirus vaccination and the risk of celiac disease or type 1 diabetes in Finnish children at early life. Pediatr. Infect. Dis. J., 2017. doi: 10.1097/INF.0 000 000 000 001 600
5. Rousseau M.C. El-Zein M., Conus F. i wsp.: Bacillus Calmette-Guérin (BCG) Vaccination in infancy and risk of childhood diabetes. Paediatr. Perinat. Epidemiol., 2015 (doi: 10.1111/ppe.12 263)
6. Hviid A., Svanström H., Scheller N.M. i wsp.: Human papillomavirus vaccination of adult women and risk of autoimmune and neurological diseases. J. Intern. Med., 2017; Oct 18. doi: 10.1111/joim.12 694
7. Grönlund O., Herweijer E., Sundström K. i wsp.: Incidence of new-onset autoimmune disease in girls and women with pre-existing autoimmune disease after quadrivalent human papillomavirus vaccination: a cohort study. J. Intern. Med., 2016; doi: 10.1111/joim.12 535
8. N. M. Scheller, Svanström H., Pasternak B. i wsp.: Quadrivalent HPV vaccination and risk of multiple sclerosis and other demyelinating diseases of the central nervous system. JAMA, 2015; 313: 54–61
9. Grimaldi-Bensouda L., Guillemot D., Godeau B. i wsp.: Autoimmune disorders and quadrivalent human papillomavirus vaccination of young female subjects. J. Intern. Med., 2014; 275: 398–408
10. A. Langer-Gould, Qian L., Tartof S.Y. i wsp.: Vaccines and the risk of multiple sclerosis and other central nervous system demyelinating diseases. JAMA Neurology, 2014; 71: 1506–1513
11. Destefano F., Offit P., Fisher A.: Vaccine safety. (W:) Plotkin A.S., Orenstein A.W., Offit A.P. (red.): Vaccines. Wyd. 7, Elsevier, 2018: 1584–1600
