Profilaktyka poekspozycyjna chorób zakaźnych. Ospa wietrzna

Skróty: ALL (acute lymphoblastic leukemia) – ostra białaczka limfoblastyczna, GKS – glikokortykosteroidy, IVIG (intravenous immunoglobulins) – immunoglobuliny dożylne, OOI – oddział obserwacyjno-izolacyjny, VZIG (varicella zoster immunoglobulin) – hiperimmunizowana swoista immunoglobulina przeciwko VZV, VZV (varicella zoster virus) – wirus ospy wietrznej i półpaśca

Wstęp

W Polsce rocznie zgłasza się około 150 000– 200 000 ostrych zakażeń wywołanych wirusem ospy wietrznej i półpaśca (VZV).¹ Prawdopodobnie ze względu na powszechne zachorowania ospa wietrzna jest społecznie postrzegana jako zakażenie stosunkowo łagodne, które nie wiąże się z realnym ryzykiem rozwoju powikłań. Dowodem jest wciąż dominujące przekonanie o potrzebie, a nawet korzyściach płynących z przechorowania ospy wietrznej w pierwszych latach życia. W rzeczywistości, choć w większości przypadków choroba przebiega bez powikłań, niektórzy pacjenci, szczególnie z grup ryzyka ciężkiego przebiegu ospy wietrznej, wymagają szybkiego zastosowania profilaktyki poekspozycyjnej w celu zminimalizowania niebezpieczeństwa dla zdrowia i życia, jakie stanowi dla nich zakażenie VZV (p. ramka). Również osoby immunokompetentne mogą być narażone na powikłania ospy wietrznej – szczególnie nastolatki i osoby dorosłe, w tym kobiety ciężarne i osoby z rozległymi chorobami skóry. Zakażenie w okresie ciąży wiąże się z powikłaniami zarówno ze strony matki (ciężkie zapalenie płuc, szczególnie w II i III trymestrze), jak i płodu (zespół wrodzonej ospy wietrznej, szczególnie gdy do zakażenia doszło w I lub II trymestrze ciąży, ciężki przebieg ospy wietrznej u noworodków obciążonych dużym ryzykiem zgonu w przypadku, gdy do rozwoju choroby u matki doszło od 5 dni przed porodem do 48 godzin po porodzie).² Najczęstszym powikłaniem u ciężarnych jest zapalenie płuc (rozwija się u ok. 10–20% zakażonych kobiet), a ryzyko wzrasta wraz z wiekiem ciąży – jest największe między 24. tygodniem ciąży a porodem. Ryzyko zgonu jest większe niż w populacji ogólnej i sięga 50%.⁴

Profilaktyka poekspozycyjna w przypadku VZV polega na podaniu szczepionki, immunoglobulin lub w ostateczności leków przeciwwirusowych.^2-5 Poza uniknięciem zachorowania celem takiego postępowania jest również przerwanie rozprzestrzeniania się VZV we wrażliwym na zachorowanie otoczeniu (np. na oddziale położniczym, noworodkowym, hematologiczno-onkologicznym) i tym samym opanowanie zagrożenia epidemiologicznego. Ze względu na bardzo dużą zaraźliwość VZV inne niż wymienione powyżej metody profilaktyki poekspozycyjnej, poza izolacją powietrzną, mają ograniczone znaczenie.²

Ospa wietrzna i półpasiec

Zaraźliwość

Ospa wietrzna przenosi się drogą kropelkową. Po kontakcie domowym z chorym zachoruje około 65–90% osób podatnych na zakażenie. Okres wylęgania wynosi 10–21 dni. Chory na ospę wietrzną jest zaraźliwy od 2 dni przed pojawieniem się osutki aż do czasu przyschnięcia wszystkich pęcherzyków (śr. 8–10 dni), aczkolwiek rzadko obserwuje się przeniesienie zakażenia po 5. dniu osutki. Zaraźliwość w przypadku reaktywacji zakażenia VZV (półpasiec) jest znacznie mniejsza i wynosi co najwyżej ⅓ zaraźliwości ospy wietrznej. Wirus znajduje się w treści pęcherzyków. Do zakażenia dochodzi przede wszystkim poprzez kontakt bezpośredni lub drogą wziewną (w tym drugim przypadku zwłaszcza w sytuacji, gdy zmiany pęcherzykowe są zlokalizowane w jamie ustnej, oraz w przypadku półpaśca uogólnionego). Chorzy na półpasiec są zaraźliwi od momentu pojawienia się osutki do przyschnięcia wszystkich zmian (ok. 10–12 dni). Postać półpaśca ograniczona do jednego dermatomu jest zdecydowanie mniej zaraźliwa niż półpasiec uogólniony, co wynika z rozległości zmian i obniżonej odporności chorych w tym drugim przypadku. Szczelne przykrycie wykwitów ubraniem znacznie ogranicza zaraźliwość i zwykle chroni przed przeniesieniem zakażenia.^2,5

Podatność na zakażenie

U osób wrażliwych na zakażenie zaleca się zastosowanie profilaktyki poekspozycyjnej po kontakcie z chorym na ospę wietrzną lub półpasiec. Do grupy tej należą wszystkie osoby, które nie przechorowały ospy wietrznej ani półpaśca, nie przeszły udokumentowanego 2-dawkowego szczepienia przeciwko ospie wietrznej lub nie mają laboratoryjnych dowodów nabytej odporności (obecność swoistych przeciwciał przeciwko VZV). Osoby, które wcześniej przechorowały ospę wietrzną lub otrzymały 2 dawki szczepionki przeciwko tej chorobie, a następnie doszło u nich do obniżenia odporności (wskutek choroby lub zastosowanego leczenia), uznaje się za odporne na zakażenie VZV. Nie dotyczy to pacjentów po przeszczepieniu szpiku, niezależnie od statusu biorcy i dawcy.²

Ekspozycja

Za istotne narażenie, które może prowadzić do zakażenia VZV, powszechnie uznaje się bliski kontakt (twarzą w twarz) z osobą chorą w zamkniętym pomieszczeniu. Niestety opinie na temat czasu potrzebnego do skutecznej ekspozycji są stosunkowo rozbieżne – według niektórych ekspertów wystarczy zaledwie 5 minut, z kolei inni za ryzykowny uznają kontakt trwający co najmniej godzinę. Istnieją także kazuistyczne doniesienia o zakażeniu w następstwie krótkotrwałego, odległego kontaktu drogą aerozolu (np. zakażenia szpitalne).^6,7 W przypadku narażenia w placówkach ochrony zdrowia za ryzykowne uznaje się przebywanie w jednej sali szpitalnej z osobą zaraźliwą oraz kontakt twarzą w twarz z chorym pracownikiem opiekującym się pacjentem. Z niewielkim ryzykiem wiążą się natomiast krótkotrwałe kontakty z chorymi pracownikami ochrony zdrowia, którzy nie sprawują bezpośredniej opieki nad pacjentami (np. technikami, salowymi itp.).⁸

Opisy przypadków

Przypadek 1

Na oddziale hematologicznym hospitalizowano niespełna 5-letniego chłopca ze świeżo rozpoznaną ostrą białaczką limfoblastyczną B-komórkową (common B ALL), którego następnie przeniesiono na oddział obserwacyjno-izolacyjny (OOI) z podejrzeniem ospy wietrznej. Z wywiadu wiadomo, że do kliniki hematologicznej dziecko przyjęto 2 tygodnie wcześniej z podejrzeniem choroby nowotworowej, na którą wskazywało utrzymujące się od kilku tygodni osłabienie, kilkudniowy silny ból kończyn dolnych, nocne poty i bladość skóry. W badaniu przedmiotowym z odchyleń od normy stwierdzono bladą skórę z licznymi wybroczynami oraz powiększone do 1,5 cm owalne i przesuwalne względem podłoża węzły chłonne szyjne. W badaniach laboratoryjnych stwierdzono zwiększone stężenie kwasu moczowego w surowicy (5,1 mg/dl), zwiększoną aktywność dehydrogenazy mleczanowej (943 IU/l), znaczną małopłytkowość (16 000/mm³), niedokrwistość (hemoglobina 6,4 g/dl, erytrocyty 2,25 mln/mm³) i neutropenię (290/mm³). W rozmazie krwi obwodowej dominowały limfocyty i monocyty. Uwidoczniono też znaczny odsetek blastów (32%). Na podstawie mielogramu potwierdzono rozpoznanie ALL (95,8% blastów). U pacjenta rozpoczęto leczenie zgodne z protokołem ALL IC-BFM 2009, które obejmuje stosowanie glikokortykosteroidu (GKS) i L-asparaginazy. Dwa dni przed przeniesieniem na OOI na owłosionej skórze głowy, w okolicy zausznej prawej, pojawił się niewielki naciek zapalny o średnicy około 1,5 cm z nadżerką na szczycie, która następnie pokryła się strupem.

Dalsze postępowanie

W dniu przyjęcia na OOI na skórze pacjenta zaobserwowano kilka (<10) drobnych zmian z nadżerkami na niewielkim podłożu rumieniowym. Na jednej zmianie widoczny był pęcherzyk wypełniony treścią surowiczą. Na podstawie wywiadu ustalono, że przed 3 tygodniami chłopiec uczęszczał do przedszkola, w którym występowały zachorowania na ospę wietrzną. Nie przebył jej dotąd ani nie był przeciwko niej szczepiony. Przy przyjęciu na OOI stan ogólny chłopca oceniono jako dość dobry. W badaniu przedmiotowym z odchyleń od stanu prawidłowego stwierdzono w prawej okolicy zausznej opisany powyżej pojedynczy guzek o średnicy około 1,5 cm, przesuwalny względem podłoża, z pokrytą żółtym strupem nadżerką na szczycie. Na skórze tułowia, kończyn, pleców, moszny i prącia obecne były pojedyncze nadżerki bez odczynu zapalnego. Na brzuchu widoczny był pojedynczy wykwit pęcherzykowy wypełniony treścią surowiczą. Ponadto na skórze tułowia oraz kończyn górnych zaobserwowano pojedyncze, bardzo drobne wybroczyny. Pobrano wyskrobiny z pęcherzyka i wymaz z guzka zlokalizowanego w okolicy zausznej. Za pomocą badania PCR potwierdzono obecność materiału genetycznego VZV, a w posiewie uzyskano wzrost paciorkowca ropnego (Streptococcus pyogenes). Chłopca przeniesiono do osobnej sali z ujemnym ciśnieniem powietrza, wyposażonej w śluzę wejściową. Zastosowano acyklowir oraz penicylinę krystaliczną dożylnie. Kontynuowano chemioterapię. Leczenie okazało się skuteczne, ponieważ po 10 dniach nie stwierdzono już nowych zmian skórnych, a naciek zapalny z okolicy zausznej ustąpił. Chłopca przekazano na dalsze leczenie do kliniki hematologicznej.

W ramach profilaktyki poekspozycyjnej wszystkim pacjentom oddziału hematologicznego podatnym na zakażenie VZV, którzy zostali narażeni na kontakt z opisanym chorym chłopcem podczas jego 2-dniowej hospitalizacji przed wystąpieniem osutki oraz w dniu przeniesienia na OOI, podano w ciągu 72 godzin swoistą immunoglobulinę przeciwko VZV (VZIG) w odpowiedniej dawce. Ze względu na znacznie obniżoną odporność żaden z tych pacjentów nie kwalifikował się do szczepienia przeciwko ospie wietrznej. Pacjentów odizolowano lub wypisano do domu w ciągu 8 dni, licząc od najwcześniejszego możliwego kontaktu z chorym dzieckiem. Izolację kontynuowano przez 30 dni, licząc od najpóźniejszego możliwego kontaktu z pierwszym chorym. W 24. dniu izolacji na ospę wietrzną zachorował 9-letni chłopiec chory na ALL w trakcie terapii podtrzymującej. Niezwłocznie po wystąpieniu pierwszych wykwitów chłopcu podano dożylnie acyklowir. Choroba przebiegała łagodnie. Obserwowano 2 rzuty wykwitów, ale nie doszło do rozwoju powikłań.

Przypadek 2

27-letnia zdrowa kobieta w 28. tygodniu ciąży zgłosiła się do zakaźnej izby przyjęć po narażeniu na kontakt z VZV. Dzień przed przyjęciem próbowała wycisnąć treść pęcherzyków, które pojawiły się na skórze męża (pęcherzyki wypełnione treścią surowiczą, zgrupowane, zlokalizowane na tułowiu w zakresie jednego dermatomu). Lekarz podstawowej opieki zdrowotnej rozpoznał u męża półpasiec. Kobieta przy próbie wyciskania zmian skórnych nie miała założonych rękawiczek. Na skórze rąk nie było widocznych uszkodzeń, ale pacjentka podała, że w tym samym dniu wcześniej wykonała manicure, w czasie którego obcinała skórki i mogło dojść do niewielkich urazów skóry. Nie pamięta, aby chorowała na ospę wietrzą, nie była szczepiona przeciwko tej chorobie. W trybie pilnym oznaczono u niej swoiste przeciwciała przeciwko VZV w klasie IgG – wynik był ujemny. Uznano, że pacjentka jest podatna na zakażenie VZV, a wobec ewidentnego kontaktu z wirusem znajdującym się w treści pęcherzyków zakwalifikowano ją do profilaktyki biernej. W ciągu 24 godzin od ekspozycji otrzymała VZIG. Nie rozwinęły się u niej objawy ospy wietrznej, dziecko urodziło się zdrowe.

Profilaktyka poekspozycyjna

Zgodnie z wytycznymi Centers for Disease Control and Prevention w profilaktyce poekspozycyjnej ospy wietrznej za równie skuteczne uznaje się zastosowanie szczepionki i VZIG. W wyjątkowych sytuacjach dopuszcza się podanie acyklowiru, choć należy pamiętać, że dane naukowe uzasadniające takie postępowanie są ograniczone.^2,9

Szczepienie poekspozycyjne

U ogólnie zdrowych dzieci oraz dorosłych, bez przeciwwskazań do szczepienia, za profilaktykę poekspozycyjną z wyboru uznaje się podanie pojedynczej dawki nieskojarzonej szczepionki przeciwko ospie wietrznej (w Polsce dostępna jest szczepionka zarejestrowana do stosowania od ukończenia 9. mż. – Varilrix).¹⁰ U niektórych pacjentów można również rozważyć zastosowanie szczepionki skojarzonej przeciwko odrze, śwince, różyczce i ospie wietrznej (MMRV), choć nie ma danych potwierdzających jej skuteczność w profilaktyce poekspozycyjnej ospy wietrznej. Nie zaleca się stosowania tej szczepionki u osób z małopłytkowością ze względu na ryzyko dalszego zmniejszenia liczby płytek krwi – za bezpieczniejsze i wskazane w tym przypadku uznaje się podanie nieskojarzonej szczepionki przeciwko ospie wietrznej.¹¹

Szczepionkę należy podać maksymalnie do 5. dnia po ekspozycji, jednak jej skuteczność w zapobieganiu zachorowaniom jest największa (≥90%), jeśli się ją poda w pierwszych 3 dniach po kontakcie. W 5. dobie skuteczność poekspozycyjnego szczepienia zmniejsza się do 70%, jednak nawet w razie zachorowania łagodzi ono przebieg ospy wietrznej u wszystkich szczepionych.^3,12-14 Jeśli po kontakcie z chorym nie dojdzie do zachorowania, przyjmuje się, że zastosowana poekspozycyjnie pojedyncza dawka szczepienia chroni przed zakażeniem przy kolejnych ekspozycjach. Badania kliniczne wskazują jednak, że istotnie duży odsetek osób dorosłych nie odpowiada na jednorazowe szczepienie, dlatego też zgodnie z zaleceniami producentów dzieciom od 9. miesiąca życia oraz osobom dorosłym, które w ramach profilaktyki poekspozycyjnej zaszczepiono jedną dawką, należy rutynowo podawać drugą dawkę szczepionki.2 Szczepionkę podaje się podskórnie, najlepiej w górną boczną część ramienia, drugą dawkę w odstępie ≥6 tygodni.¹⁰

Osoby w stanie remisji choroby nowotworowej można bezpiecznie zaszczepić przeciwko ospie wietrznej po upływie ≥3 miesięcy od zakończenia chemioterapii. Pacjentom z umiarkowanymi niedoborami odporności, które nie stanowią przeciwwskazania do szczepienia przeciwko ospie wietrznej (np. osoby zakażone HIV z CD4+ >15% lub ≥200 komórek/µl, osoby z niektórymi zaburzeniami odpowiedzi humoralnej [np. niedobór IgA, niedobór podklas IgG] lub otrzymujący GKS ogólnoustrojowo w dawce równoważnej ≤20 mg prednizonu na dobę przez maks. 2 tyg.), z wyboru podaje się nieskojarzoną szczepionkę przeciwko ospie wietrznej.^15,16 Stosowanie GKS wziewnie i miejscowo nie stanowi przeciwwskazania do szczepienia.¹⁷ Nie należy natomiast podawać szczepienia osobom z nadwrażliwością na neomycynę (kontaktowe zapalenie skóry po neomycynie nie jest przeciwwskazaniem), ciężkimi pierwotnymi lub wtórnymi niedoborami odporności humoralnej i/lub komórkowej oraz kobietom w ciąży. Kobiety w wieku prokreacyjnym przez miesiąc po podaniu szczepienia nie powinny zachodzić w ciążę.

Osoby, które w ciągu 3 miesięcy poprzedzających szczepienie otrzymały immunoglobulinę lub preparaty krwi, mogą nie wytworzyć odporności ze względu na obecność swoistych przeciwciał.

Immunoglobuliny

Pojedynczą dawkę VZIG (w Polsce dostępny jest preparat Varitect) stosuje się u pacjentów z grupy ryzyka ciężkiego przebiegu ospy wietrznej i półpaśca oraz dużego ryzyka wystąpienia powikłań, u których szczepienie jest przeciwwskazane. Zastosowanie VZIG zmniejsza ryzyko zachorowania na ospę wietrzną z około 90% do 20%.¹⁸ Choć wytyczne wskazują na przedział czasu podania VZIG do 10 dni od ekspozycji, należy ją podać jak najszybciej od kontaktu.^5,19,20 Niektóre badania wskazują, że skuteczność profilaktyki maleje wraz z upływem czasu między narażeniem na zakażenie VZV a podaniem VZIG.⁵

Nie wiadomo dokładnie, jak długo utrzymuje się ochronne działanie VZIG, jednak teoretycznie, jeśli się weźmie pod uwagę okres półtrwania immunoglobulin, trwa około 3 tygodni. W razie ponownej ekspozycji po upływie 3 tygodni od podania VZIG konieczne jest zatem podanie kolejnej pełnej dawki VZIG.⁸

Jeśli VZIG jest niedostępna, można zastosować standardowe immunoglobuliny (IVIG) w dawce 0,4 g/kg mc.^6,21 Pacjenci, którzy otrzymali VZIG lub IVIG w minimalnej dawce 0,4 g/kg mc., nie wymagają profilaktycznego podania VZIG przed upływem 3 tygodni.⁸

Grupy pacjentów, którym należy podać immunoglobulinę:¹⁹

1. pacjenci w stanie ciężkiej immunosupresji (z nabytym lub wrodzonym niedoborem odporności komórkowej i humoralnej), u których nie udokumentowano uodpornienia na ospę wietrzną. W przypadku kortykoterapii za ciężką immunosupresję uznaje się stosowanie GKS ogólnoustrojowo w dawkach 2 mg/kg mc. lub ≥20 mg prednizonu na dobę przez ≥2 tygodnie.¹⁷ Zastosowanie VZIG u osób w stanie immunosupresji po narażeniu domowym co prawda zmniejsza ryzyko zachorowania jedynie do 60%, ale znacząco zmniejsza ryzyko powikłań.^22,23 Po podaniu immunoglobulin w okresie wylęgania ospy wietrznej po ekspozycji zaleca się kontynuację kortykoterapii i chemioterapii. Pacjenci otrzymujący duże dawki IVIG (>400 mg/kg) w ramach leczenia substytucyjnego nie wymagają podania VZIG, jeśli otrzymali IVIG w ciągu 3 tygodni przed ekspozycją.^8,19 Immunoprofilaktyka za pomocą VZIG nie jest też konieczna po kontakcie pacjentów w immunosupresji z osobą, u której wystąpiła poronna ospa wietrzna po szczepieniu, ponieważ wirus szczepionkowy charakteryzuje się mniejszą zjadliwością, a ryzyko przeniesienia zakażenia jest minimalne.^2,24
2. noworodki, których matki zachorowały na ospę wietrzną w okresie okołoporodowym. Najbardziej zagrożone są dzieci, u których matek pierwsze objawy wystąpiły między 5. dniem przed porodem a 2. dniem po porodzie. Po podaniu VZIG ryzyko rozwoju ospy wietrznej u noworodków, podobnie jak u pacjentów w immunosupresji, zmniejsza się jedynie do około 62%, jednak istotnie mniejsze jest ryzyko powikłań i zgonu związanego z okołoporodowym zakażeniem VZV.²⁵
3. wcześniaki urodzone co najmniej w 28. tygodniu ciąży, których matki nie mają udokumentowanej odporności wobec ospy wietrznej
4. wcześniaki urodzone przed 28. tygodniem ciąży lub z urodzeniową masą ciała ≤1000 g, niezależnie od stanu uodpornienia matki przeciwko ospie wietrznej. Aktualne wskazania do stosowania VZIG u pacjentów z tej grupy wydłużono z okresu noworodkowego do całego pobytu na oddziale neonatologii lub intensywnej terapii noworodka.
5. kobiety w ciąży podatne na zachorowanie na ospę wietrzną.^2,5 Częstość zachorowań po profilaktycznym zastosowaniu VZIG w tej grupie zmniejsza się do 30%. Podanie VZIG nie zmniejsza jednak wiremii, ryzyka zakażenia płodu, wystąpienia u dziecka zespołu ospy wietrznej wrodzonej ani rozwoju ospy w okresie okołoporodowym, ale znacząco zmniejsza ryzyko powikłań u samych ciężarnych, dlatego jest wskazane.²

Warto pamiętać, że VZIG nie jest wskazana u osób, które wcześniej chorowały na ospę wietrzną lub otrzymały 2 dawki szczepionki przeciwko tej chorobie, a następnie w wyniku choroby lub zastosowanego leczenia rozwinęła się u nich immunosupresja.¹⁷ Dawkowanie swoistej VZIG przedstawiono w tabeli. Dawka 125 IU VZIG zawiera 60–200 mg IgG.2 Należy pamiętać, że zastosowanie immunoglobuliny może wydłużyć okres wylęgania ospy wietrznej o około 7 dni (do >28 dni),² dlatego osoby po narażeniu należy dłużej izolować. U osób, u których mimo podania VZIG rozwinęła się ospa wietrzna, szczepienie przeciwko VZV jest niepotrzebne i niezalecane.²

Wszystkim osobom bez przeciwwskazań do szczepienia, u których profilaktyka za pomocą VZIG okazała się skuteczna, po upływie 5 miesięcy należy podać szczepionkę przeciwko ospie wietrznej.

Leki przeciwwirusowe

Zgodnie z zaleceniami niektórych ekspertów (np. Red Book 2018) w przypadku niedostępności VZIG oraz gdy od ekspozycji minęło >10 dni, można rozważyć zastosowanie chemioprofilaktyki polegającej na doustnym podaniu acyklowiru (80 mg/kg mc./d w 4 dawkach podzielonych, maks. 3200 mg/d). Leczenie należy rozpocząć 7–10 dni po narażeniu i kontynuować przez kolejnych 7 dni. U chorych w ciężkim stanie i w stanie głębokiej immunosupresji początkowo można stosować acyklowir dożylnie (30–45 mg/kg mc./24 h w 3 dawkach podzielonych przez pierwsze 3 dni). Należy jednak pamiętać, że dane dotyczące skuteczności chemioprofilaktyki poekspozycyjnej są ograniczone. Większość z nich pochodzi z badań przeprowadzonych u zdrowych dzieci, a zasadność takiego postępowania opiera się w głównej mierze na nieusystematyzowanych obserwacjach klinicznych. W związku z tym tę metodę profilaktyki poekspozycyjnej należy stosować jedynie w przypadkach, w których nie można zalecić innych z dostępnych metod (szczepienie, VZIG).⁹

Podsumowanie

Ospa wietrzna, powszechnie postrzegana jako łagodna choroba zakaźna, stanowi realne zagrożenie dla niektórych, podatnych na zachorowanie osób, przede wszystkim kobiet w ciąży, noworodków, wcześniaków, a także coraz większej grupy pacjentów z ciężkimi wrodzonymi i nabytymi niedoborami odporności. W razie ekspozycji na zakażenie VZV pacjentom z grupy ryzyka ciężkiego przebiegu ospy wietrznej należy jak najszybciej zaoferować profilaktykę poekspozycyjną w celu zminimalizowania zagrożenia, jakie stanowi dla nich zachorowanie na ospę wietrzną. Celem profilaktyki poekspozycyjnej może też być zapobieganie dalszej transmisji choroby. Profilaktyka poekspozycyjna polega na podaniu szczepionki przeciwko ospie wietrznej, immunoglobulin albo – w wyjątkowych sytuacjach – zastosowaniu leków przeciwwirusowych (acyklowiru). Mimo dobrej skuteczności profilaktyki poekspozycyjnej należy pamiętać, że ochrona nie jest pełna, dlatego takich pacjentów należy odizolować i objąć obserwacją, a w razie zachorowania na ospę wietrzną niezwłocznie rozpocząć leczenie przeciwwirusowe za pomocą acyklowiru.