Do poradni podstawowej opieki zdrowotnej zgłosiła się matka z 16-letnim synem na podanie drugiej dawki szczepionki przeciwko COVID-19 (chłopiec również chce się zaszczepić). Niestety ojciec wyraził czynny sprzeciw (ustnie i w e-mailu do matki), o czym lekarza poinformowała matka. Co z punktu widzenia prawa może i powinien w takiej sytuacji zrobić lekarz?
Szczepienie małoletnich pacjentów przeciwko COVID-19 jest nieobowiązkowe, a więc obowiązują takie same zasady wyrażania na nie zgody, jak na inne szczepienia zalecane. W przypadku wiadomego lekarzowi konfliktu woli rodziców w sprawie zaszczepienia dziecka przeciwko COVID-19 (ujawniony sprzeciw jednego z rodziców, w tym przypadku ojca dziecka) podanie szczepionki jest możliwe tylko za zgodą sądu opiekuńczego. Szczepienie profilaktyczne nie jest traktowane jako zabieg o podwyższonym ryzyku.1 W przypadku braku przeciwwskazań zdrowotnych do szczepienia sąd opiekuńczy może zezwolić na szczepienie zalecane u tego 16-latka wymagające zgody przedstawiciela ustawowego z uwagi na odmowę zgody ojca dziecka.2 Sądem opiekuńczym właściwym miejscowo dla udzielania zgody na wykonywanie czynności medycznych jest sąd, w którego okręgu mają być wykonane te czynności.3
Postępowanie przed sądem opiekuńczym powinien zainicjować rodzic małoletniego pacjenta, który chce zaszczepić dziecko (choć formalnie może to również zrobić lekarz sprawujący opiekę nad pacjentem – można złożyć wniosek, powołując się na art. 572 i art. 582 Kodeksu postępowania cywilnego w zw. z art. 32 ust. 6 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty) – wówczas postępowanie w sprawie o uzyskanie zezwolenia od sądu toczy się z urzędu, a podmiot leczniczy oraz lekarz nie są wnioskodawcami ani uczestnikami postępowania. Wniosek bądź zawiadomienie do sądu rodzinnego powinno w szczególności zawierać:
- oznaczenie podmiotu, od którego pochodzi pismo
- dane pacjenta/podopiecznego (w tym wiek małoletniego)
- krótki opis okoliczności sprawy:
- informację o braku porozumienia między rodzicami w sytuacji, w której pacjent małoletni chce się poddać szczepieniu lub został już zaszczepiony jedną dawką (data szczepienia) i wyraził zgodę na drugą dawkę szczepionki, oraz o tym, że matka wyraziła zgodę na szczepienia, a ojciec wyraził sprzeciw
- proponowane świadczenie medyczne (szczepienie przeciwko COVID-19) i konieczność jego wykonania w celu uzyskania optymalnej ochrony w możliwie jak najkrótszym czasie (zgodnie ze schematem wskazanym w Charakterystyce Produktu Leczniczego danego preparatu)
- informację lub orzeczenie lekarskie: o pozytywnej kwalifikacji do szczepienia (wynik badania kwalifikacyjnego), o tym, że szczepienie nie stwarza istotnie zwiększonego ryzyka dla pacjenta oraz o ewentualnych indywidualnych wskazaniach do szczepienia (np. chorobach współistniejących zwiększających ryzyko ciężkiego przebiegu COVID-19 u małoletniego)
- datę i podpis osoby kierującej pismo.
Lekarz dokonuje odpowiedniej adnotacji w dokumentacji medycznej (odmowę zgody ojca i zgodę matki oraz nastolatka załącza się do dokumentacji medycznej pacjenta) o okolicznościach odstąpienia od szczepienia przeciwko COVID-19 u nastolatka.4
Przypisy:
1. Pałka K. (W:) System Prawa Medycznego. Szczególne świadczenia zdrowotne. Tom 2, Warszawa, C.H. Beck, Instytut Nauk Prawnych PAN, 2018: 6072. Na podstawie art. 32 ust. 6 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz. U. z 2021 r., poz. 790 t.j. z późn. zm.)
3. Na podstawie art. 32 ust. 10 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz. U. z 2021 r., poz. 790 t.j. z późn. zm.) 4. Na podstawie § 8 ust. 1 pkt 3) rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 6 kwietnia 2020 r. w sprawie rodzajów, zakresu i wzorów dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania (Dz. U. z 2020 r., poz. 666 z późn. zm.)
