Opracowała Iwona Rywczak
Skróty: CI – przedział ufności, COVID-19 – choroba spowodowana przez SARS-CoV-2, SARS-CoV-2 – koronawirus zespołu ostrej niewydolności oddechowej 2, PCR – łańcuchowa reakcja polimerazy
W badaniu kliniczno-kontrolnym przeprowadzonym w USA oceniono skuteczność rzeczywistą szczepionek mRNA przeciwko COVID-19 w zapobieganiu COVID-19 wymagającej zastosowania inwazyjnej wentylacji mechanicznej lub zgonowi z powodu COVID-19. W badaniu uwzględniono 7544 pacjentów w wieku ≥18 lat hospitalizowanych w 21 szpitalach uczestniczących w projekcie Influenza and Other Viruses in the Acutely Ill (IVY) Network w okresie od 11 marca 2021 roku do 24 stycznia 2022 roku. W analizowanym okresie dominującymi wariantami był wariant Alfa (od marca do lipca 2021 r.), Delta (od lipca do grudnia 2021 r.) i Omikron (od grudnia 2021 r. do stycznia 2022 r.). Osoby uczestniczące w badaniu nie były szczepione przeciwko COVID-19 lub otrzymały 2 dawki szczepionki mRNA (drugą dawkę podano ≥14 dni przed początkiem objawów choroby) lub otrzymały 3 dawki szczepionki mRNA zgodnie z obowiązującymi zaleceniami (trzecią dawkę podano ≥7 dni przed początkiem objawów). Grupę przypadków utworzyło 1440 osób z objawami klinicznymi COVID-19, z potwierdzonym laboratoryjnie (test PCR lub test antygenowy) zakażeniem SARS-CoV-2, które wymagały zastosowania inwazyjnej wentylacji mechanicznej lub zmarły w ciągu 28 dni od przyjęcia do szpitala. W grupie przypadków szczepienie przeciwko COVID-19 otrzymało 307 osób (21,3%). W porównaniu z osobami nieszczepionymi, zaszczepieni pacjenci byli w starszym wieku (mediana 69 vs 55 lat), mieli więcej chorób przewlekłych i częściej występowały u nich dodatkowe obciążenia, takie jak przebywanie w placówkach opieki długoterminowej (11% vs 2%), hospitalizacja w poprzednim roku (44% vs 22%), upośledzenie odporności (40% vs 10%). Do grupy kontrolnej przydzielono 6104 pacjentów z objawami klinicznymi COVID-19 lub bez takich objawów, u których w teście PCR nie potwierdzono zakażenia SARS-CoV-2. W grupie kontrolnej szczepienie przeciwko COVID-19 otrzymało 4020 osób (65,9%) Skuteczność rzeczywistą szczepionki obliczono w oparciu o iloraz szans, że osoby z grupy przypadków otrzymały przed zachorowaniem 2 lub 3 dawki szczepionki mRNA w porównaniu z osobami z grupy kontrolnej.
W całym okresie obserwacji ogólna skuteczność rzeczywista szczepionek mRNA w zapobieganiu COVID-19 wymagającej inwazyjnej wentylacji mechanicznej lub zgonowi z powodu COVID-19 wyniosła 90% (95% CI: 88–91). U osób zaszczepionych 2 dawkami szczepionki mRNA skuteczność rzeczywista wyniosła 92% (95% CI: 90–94%) 14–150 dni po podaniu drugiej dawki i 84% (95% CI: 80–87%) po upływie >150 dni od szczepienia drugą dawką. Skuteczność rzeczywista u osób zaszczepionych 3 dawkami wyniosła 94% (95% CI: 91–96%). Wśród osób immunokompetentnych bez chorób przewlekłych skuteczność rzeczywista 2 lub 3 dawek szczepionki mRNA wyniosła 98% (95% CI: 97–99%), a wśród osób z upośledzeniem odporności 74% (95% CI: 64–81%). Jednak w grupie 123 zaszczepionych osób z upośledzeniem odporności należących do grupy przypadków tylko 17 otrzymało 3 dawki szczepionki. W okresie dominacji wariantu Omikron skuteczność rzeczywista 2 dawek szczepionki mRNA (mediana dni od szczepienia: 256) w zapobieganiu COVID-19 wymagającej inwazyjnej wentylacji mechanicznej lub zgonowi z powodu COVIOD-19 wyniosła 79% (95% CI: 66–87%), a 3 dawek (mediana dni od podania trzeciej dawki: 60) 94% (95% CI: 88–97%).
W podsumowaniu autorzy badania napisali, że 2 lub 3 dawki szczepionki mRNA zapewniły u osób dorosłych 90% ochronę przed COVID-19 z niewydolnością oddechową wymagającą zastosowania wentylacji mechanicznej lub zgonowi z powodu COVID-19. U większości zaszczepionych osób, które zmarły z powodu COVID-19 lub wymagały wentylacji mechanicznej, stwierdzano dodatkowe obciążenia, takie jak starszy wiek lub choroby przewlekłe, często przebiegające z upośledzeniem odporności. Skuteczność szczepionek mRNA w zapobieganiu zgonowi lub niewydolności oddechowej wymagającej inwazyjnej wentylacji mechanicznej utrzymywała się również w okresie dominacji wariantów Delta i Omikron i była większa u osób zaszczepionych trzema dawkami szczepionki.
