Etyka lekarska w czasach zarazy. Cz. 6. Prawa pacjenta podczas epidemii - felieton dr. hab. n. med. Tadeusza M. Zielonki - strona 2

30.04.2020
dr hab. n. med. Tadeusz M. Zielonka
Katedra Medycyny Rodzinnej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego

Innym utraconym przez pacjentów prawem jest zachowanie tajemnicy lekarskiej. Kodeks Etyki Lekarskiej w artykule 25. stwierdza, że: „Zwolnienie z zachowania tajemnicy lekarskiej może nastąpić: • jeśli zachowanie tajemnicy w sposób istotny zagraża zdrowiu lub życiu pacjenta lub innych osób, oraz • jeśli zobowiązują do tego przepisy prawa. W przypadku epidemii chorób zakaźnych oba te punkty są spełnione. Co więcej, lekarz nie tylko jest zwolniony z przestrzegania tajemnicy, ale jest zobowiązany niezwłocznie zgłosić zachorowanie, a nawet tylko podejrzenie zakażenia, do odpowiedniego inspektora sanitarno-epidemiologicznego. Ponadto, pacjent jest zobowiązany do udzielenia szczegółowych informacji dotyczących jego życia prywatnego i zawodowego, a w szczególności podania wszystkich osób, z którymi miał kontakt, nawet jeśli byłyby to w jakimś stopniu kompromitujące go. O tym, że jest on chory na chorobę zakaźną poinformowane zostaną osoby, z którymi miał kontakt, gdyż na tej podstawie będą one musiały poddać się badaniom, przebywać na kwarantannie lub być izolowane. W tym zakresie lekarz nie ma wielkiego wyboru, bo zobowiązuje go do tego prawo, a także etyczny obowiązek ochrony życia i zdrowia innych osób.

W artykule 19. KEL zapisano, że „Chory w trakcie leczenia ma prawo do korzystania z opieki rodziny lub przyjaciół, a także do kontaktów z duchownym”. W czasie epidemii zamknięto drzwi szpitali dla wszystkich osób odwiedzających chorych, naruszając tym samym prawa pacjenta zawarte w Kodeksie. Zakaz odwiedzin jest podyktowany bezpieczeństwem przebywających w szpitalu pacjentów, gdyż zawleczenie zakażenia przez osoby odwiedzające chorych może spowodować poważne konsekwencje wśród osłabionych pacjentów w podeszłym wieku, obciążonych wieloma chorobami. W Kodeksie nie dopuszcza się jednak zawieszenia tego prawa w sytuacjach wyjątkowych, co czyni wypełnienie tego prawnego obowiązku nieetycznym. Świadczy to jednak o nieprofesjonalnym zapisie w Kodeksie, który nie przewidział wyjątków zawieszających te prawa pacjenta.

Lekarze muszą być świadomi negatywnych odczuć, jakie wynikają z ograniczenia tak wielu praw pacjenta i obywatela. Nie mogą jednak wykorzystywać przewagi, jaką daje im w tych przypadkach prawo i nie powinni zmieniać partnerskich relacji z chorymi na paternalistyczne. Uzasadnione wydaje się przedstawienie ograniczenia praw pacjenta jako wzajemnego zobowiązania. Zarówno lekarz, jak i pacjent są w czasie epidemii zmuszeni do respektowania wyjątkowego prawa. Warto zatem pokazać, że lekarz i pacjent są po tej samej stronie barykady i muszą stosować się do obowiązujących w tym czasie przepisów. Lekarze powinni spokojnie, cierpliwie z empatią wytłumaczyć chorym z jakiego powodu są oni zobowiązani poddać się nie zawsze przyjemnym i łatwym obowiązkom. Odpowiednia komunikacja z pacjentem, uzasadnienie celowości podjętych działań, przedstawienie zagrożeń, jakie wiązałyby się z ich nieprzestrzeganiem, z pewnością spotkają się ze zrozumieniem i akceptacją u większości chorych. Doświadczenia z pierwszych dni epidemii pokazały, że nie zawsze dobra była komunikacja personelu medycznego z pacjentami. Konieczne jest jednak bezwzględne egzekwowanie prawa u wszystkich pacjentów, bo zarządzenia epidemiologiczne nie uznają kompromisów i muszą być wykonane, nawet z naruszeniem podstawowych praw obywatelskich.

strona 2 z 2
Zobacz także
Wybrane treści dla pacjenta
  • Przeziębienie, grypa czy COVID-19?
  • Test combo – grypa, COVID-19, RSV
  • Koronawirus (COVID-19) a grypa sezonowa - różnice i podobieństwa
Aktualna sytuacja epidemiologiczna w Polsce Covid - aktualne dane

COVID-19 - zapytaj eksperta

Masz pytanie dotyczące zakażenia SARS-CoV-2 (COVID-19)?
Zadaj pytanie ekspertowi!