Profilaktyka poekspozycyjna krztuśca

Czy w profilaktyce krztuśca przed podaniem antybiotyku w przypadku udowodnionego kontaktu z chorym należy oznaczyć przeciwciała przeciwkrztuścowe u osoby eksponowanej?

Zgodnie z zaleceniami American Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP) profilaktykę poekspozycyjną krztuśca prowadzi się niezwłocznie, nie później niż w ciągu 21 dni po narażeniu (po tym czasie nieleczony chory na krztusiec samoistnie przestaje być zakaźny). Celem profilaktyki jest przede wszystkim zapobieganie rozprzestrzenieniu się choroby na inne wrażliwe osoby, a w drugiej kolejności ochrona osoby poddanej profilaktyce. Głównym źródłem krztuśca są osoby zakażone bezobjawowo i skąpoobjawowo. Zakażenie pałeczką krztuśca należy potwierdzić w hodowli lub metodą łańcuchowej reakcji polimerazy (PCR), przydatność badań serologicznych jest natomiast niewielka i z tego powodu nie wykonuje się ich przed zastosowaniem profilaktyki antybiotykowej. Osoby z bliskiego kontaktu definiowane są jako:

• osoby przebywające z chorym z objawami krztuśca w odległości do około 1 m – zakażenie przenosi się drogą kropelkową, kropelki z dróg oddechowych (wielkości >5 µm) powstają podczas kaszlu, kichania, mówienia, bronchoskopii i odsysania wydzieliny z drzewa oskrzelowego;
• osoby mające bezpośredni kontakt z wydzielinami z dróg oddechowych, jamy ustnej i nosa chorego z objawami krztuśca, na przykład poprzez kaszel, kichanie, dzielenie się jedzeniem, wspólne używanie naczyń i sztućców, resuscytację metodą usta–usta lub podczas badania jamy ustnej, nosa i gardła;
• osoby przebywające w tym samym zamkniętym pomieszczeniu w bliskiej odległości od chorego co najmniej przez godzinę.

Niektóre osoby mające bliski kontakt z chorym na krztusiec są narażone na zwiększone ryzyko ciężkiego przebiegu choroby w konsekwencji tego narażenia. Do grupy ryzyka ciężkiego przebiegu choroby i powikłań należą m.in. niemowlęta (do 1. rż.), osoby z niektórymi niedoborami odporności, chorobami przewlekłymi (takimi jak przewlekła choroba płuc, niewydolność oddechowa, mukowiscydoza) oraz kobiety ciężarne – w tej grupie profilaktyka poekspozycyjna jest bezwzględnie wskazana. Zalecane leki przeciwbakteryjne i schematy dawkowania w profilaktyce poekspozycyjnej są takie same jak w leczeniu krztuśca (klarytromycyna, erytromycyna, azytromycyna, kotrimoksazol). Osoby z objawami klinicznymi sugerującymi krztusiec mogą być zaraźliwe do piątego dnia skutecznej antybiotykoterapii i przez ten czas powinny unikać kontaktu z populacją wrażliwą, na przykład w miejscu pracy.

Podsumowując, profilaktyka poekspozycyjna krztuśca polega na zastosowaniu antybiotyku w ciągu 3 tygodni od narażenia u osób mających bliski kontakt z chorym na krztusiec bez wykonywania wcześniejszych badań osób eksponowanych.