Czy zwiększona aktywność aminotransferaz stanowi przeciwwskazanie do szczepień u 8-tygodniowego dziecka?

01.12.2021
dr hab. n. med. Andrea Horvath
Klinika Pediatrii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego

Czy zwiększona aktywność aminotransferaz rzędu 90 U/l (tj. ALT 89 U/l i AST 95 U/l) stanowi przeciwwskazanie do szczepień u 8-tygodniowego dziecka? Pierwsze badanie wykonano w 3. tygodniu życia z uwagi na przedłużającą się żółtaczkę (dziecko karmione mlekiem matki), uzyskując wartość ALT 59 U/l. Jak powinno wyglądać dalsze postępowanie z takim pacjentem? Dziecko jest żywotne, prawidłowo przybiera na masie, rodzic nie obserwuje niepokojących objawów. Wywiad okołoporodowy nie jest obciążony, poród w fizjologicznym terminie przebiegł bez powikłań.

Łagodne podwyższenie poziomu enzymów wątrobowych: aminotransferazy alaninowej (ALT) i asparaginianowej (AST), to stosunkowo częste zaburzenie w codziennej praktyce klinicznej, u poza tym zdrowych bezobjawowych niemowląt. Należy pamiętać, że normy aktywności aminotransferaz (ALT, AST) zależą od wieku i są zdecydowanie wyższe u małych dzieci i niemowląt niż u dorosłych (tab. 1.).

Tabela 1. Normy aktywności AST i ALT u dzieci i młodzieży
Wiek ALT (U/l) AST (U/l)
do 5. dż. <52 <110
do 6. mż. <60 <84
7.–12. mż. <57 <89
1.–12. rż. <39 <52
13.–17. rż. dziewczęta <23 <27
13.–17. rż. chłopcy <26 <33
ALT – aminotransferaza alaninowa, AST – aminotransferaza asparaginianowa

Zwiększenie aktywności ALT jest bardziej charakterystyczne dla uszkodzenia komórek wątrobowych, podczas gdy zwiększenie aktywności AST można stwierdzić również w chorobach mięśni szkieletowych oraz mięśnia sercowego. Zlecając oznaczenie aktywności aminotransferaz, lekarz zawsze musi wiedzieć, jakie odchylenia w badaniu przedmiotowym dziecka go niepokoją i czego poszukuje, bo od tego zależy dalsza diagnostyka różnicowa.

Podejrzewając zaburzenia funkcji wątroby, poza ALT i AST, należy oznaczyć również aktywność fosfatazy alkalicznej (jej poziom wzrasta także w przypadku zaburzeń jelitowych i kostnych) oraz ?-glutamylotranspeptydazy (GGTP), które mogą świadczyć o nieprawidłowościach w obrębie dróg żółciowych. W przypadku zaburzeń w ocenie aktywności enzymów wątrobowych zawsze należy zebrać dokładny wywiad rodzinny i chorobowy dziecka w kierunku wrodzonych zaburzeń metabolicznych, anomalii genetycznych oraz czynników infekcyjnych (tab. 2.). Łagodny, przejściowy wzrost aktywności aminotransferaz obserwuje się także u niemowląt z alergicznym zapaleniem jelita grubego, tzw. colitis allergia, jednej z najczęstszych manifestacji IgE-niezależnej alergii na białka mleka krowiego u niemowląt.

Tabela 2. Czynniki odpowiedzialne za wzrost aktywności enzymów wątrobowych w okresie wczesnego dzieciństwa
cholestaza
atrezja dróg żółciowych
torbielowatość dróg żółciowych
kamica żółciowa
guz w obrębie dróg żółciowych
stwardniejące zapalenie dróg żółciowych u noworodków
czynniki infekcyjne
wirusowe
adenowirus, cytomegalowirus, echowirus, enterowirus, herpes simplex wirus, HIV, parvowirus B19, różyczka
bakteryjne
zakażenie dróg moczowych, sepsa
pasożytnicze
toksoplazmoza
choroby genetyczne/metaboliczne
wrodzone zespoły związane z cholestazą
zespół Alagille’a
niedobór α1-antytrypsyny
zespół ARC (artrogrypoza – dysfunkcja nerek – cholestaza)
mukowiscydoza
postępująca rodzinna cholestaza wewnątrzwątrobowa
zespół NISCH (zespół rybiej łuski, hipotrichozy i stwardniającego zapalenia dróg żółciowych)
zespół Dubina i Johnsona
zaburzenia przemiany węglowodanów
galaktozemia
fruktozemia
glikogenoza typu IV
zaburzenia przemiany aminokwasów
tyrozynemia
zaburzenia przemiany lipidów
choroba Wolmana, choroba Niemanna i Picka typu C, choroba Gauchera typu 2
zaburzenia syntezy kwasów żółciowych
zespół Van Bogaerta-Scherera-Epsteina (ksantomatoza mózgowo-ścięgnista)
zespół Zellwegera (zespół mózgowo-wątrobowo-nerkowy)
zespół Smitha, Lemliego i Opitza
choroby mitochondrialne
wrodzone zaburzenia glikozylacji
alloimmunologiczne
ciążowa alloimmunologiczna choroba wątroby
toksyczne
żywienie pozajelitowe (choroba wątroby związana z niewydolnością jelit)
leki
inne
idiopatyczne noworodkowe zapalenie wątroby
wstrząs hipowolemiczny
niedrożność jelit
niedoczynność tarczycy

Jeśli w wywiadzie i pełnym badaniu przedmiotowym nie znaleziono potencjalnej przyczyny zaburzeń, a rozwój psychofizyczny przebiega prawidłowo, dziecko należy zaszczepić, a stężenie enzymów oznaczyć ponownie nie wcześniej niż po upływie 3 tygodni. Natomiast postępujące zwiększenie aktywności enzymów wątrobowych, zwłaszcza ze współtowarzyszącymi wykładnikami pogarszania się funkcji wątroby (bilirubina, czynniki krzepnięcia zależne od witaminy K, albuminy), stanowią wskazanie do pilnej diagnostyki w ośrodku referencyjnym.

Piśmiennictwo:

1. Vajro P., Maddaluno S., Veropalumbo C.: Persistent hypertransaminasemia in asymptomatic children: a stepwise approach. World J. Gastroenterol., 2013; 19: 2740–2751
2. Tuna Kirsaclioglu C., Hizal G., Kocabas C.N.: Transient hypertransaminasemia related to cow’s milk protein antigen induced proctocolitis in infants. Allergol. Immunopathol. (Madr)., 2016; 44: 280–281
3. https://lekarz.mp.pl/pytania/pediatria/chapter/B25.QA.3.13.1.
Zobacz także
Wybrane treści dla pacjenta
  • Autoimmunologiczne zapalenie wątroby
  • Astma oskrzelowa u dzieci
  • Żółtaczka
  • Obrzęk naczynioruchowy u dziecka
  • Rak brodawki Vatera
  • Krztusiec (koklusz) u dziecka
  • Zakażenia układu moczowego u dzieci
  • Szczepienie przeciwko środkowoeuropejskiemu odkleszczowemu zapaleniu mózgu
  • Ból pleców u dziecka
  • Zaburzenia somatyzacyjne u dzieci i młodzieży

Reklama

Napisz do nas

Zadaj pytanie ekspertowi, przyślij ciekawy przypadek, zgłoś absurd, zaproponuj temat dziennikarzom.
Pomóż redagować portal.
Pomóż usprawnić system ochrony zdrowia.

Przegląd badań