16-letni chłopiec otrzymał 1 dawkę szczepionki Encepur. Czy można kontynuować cykl szczepień preparatem FSME-Immun? Która szczepionka jest korzystniejsza dla pacjenta?
W Polsce zarejestrowane są 2 inaktywowane szczepionki przeciwko zapaleniu mózgu przenoszonemu przez kleszcze (KZM) podobne pod względem składu i metody wytwarzania. Do produkcji obu szczepionek wykorzystuje się wirusy KZM hodowane na kulturach komórkowych, a następnie inaktywowane formaliną. FSME-Immun zawiera szczep Neudörfl stabilizowany albuminą w ilości 2,4 µg antygenu na dawkę, a Encepur posiada szczep K23 stabilizowany sacharozą w ilości 1,5 µg na dawkę. Obie szczepionki są wytwarzane zgodnie ze standardem WHO: wirusy namnażane na fibroblastach kurzych są inaktywowane formaliną, a rolę adiuwantu pełni wodorotlenek glinu. Zgodnie z rejestracją (ChPL) FSME-Immun i Encepur Adult można podawać pacjentom w wieku 16 lat. Oba preparaty mają również bardzo podobne schematy dawkowania: szczepienie pierwotne składa się z 3 dawek. Zarejestrowano dwa schematy szczepień – klasyczny i przyspieszony. Wyniki badań dotyczących immunogenności wskazują, że obie szczepionki zapewniają podobną ochronę przed wszystkimi trzema podtypami wirusa KZM. Skuteczność u dzieci i młodzieży jest bardzo dobra. W badaniach wykazano, że już po podaniu pojedynczej dawki odporność wytwarza >90% zaszczepionych, a wydłużanie odstępu między dawkami nie ma istotnego niekorzystnego wpływu na immunogenność. Nie przeprowadzono badań porównujących obie szczepionki head to head. Wyniki kilku badań oceniających immunogenność sugerują możliwość zamiennego stosowania obu preparatów.
Co robić, jeśli na rynku brakuje szczepionki przeciwko KZM?
Najprostszym rozwiązaniem jest kontynuowanie szczepień preparatem, którym je rozpoczęto. W opisanym przypadku jest to Encepur. Jeżeli jest to konieczne, można wydłużyć odstępy między dawkami. Zgodnie z ogólnymi zasadami szczepień oraz ze względu na podobny skład obu szczepionek, w razie długotrwałych braków na rynku lub gdy nie wiadomo, jakim preparatem rozpoczęto szczepienie, z konieczności możemy podać aktualnie dostępny preparat. Zmiana wytwórcy szczepionki Encepur spowodowała przejściowe trudności z jej zakupem, jednak o ile mi wiadomo, obecnie obie szczepionki przeciwko KZM są ponownie dostępne w Polsce.
Podsumowując, ze względu na trwający sezon kleszczowy szczepienia przeciwko KZM warto przeprowadzić jak najszybciej. Obie szczepionki są wytwarzane tą samą metodą i charakteryzują się podobną skutecznością. W przypadku braku jednego z preparatów w razie konieczności można zastępczo użyć drugiej szczepionki, choć nie ma takiego zapisu w ChPL. U 16-letniego pacjenta należy zatem zastosować łącznie 3 dawki FSME-Immun lub Encepur Adult.
Piśmiennictwo:
1. CDC. www.nc.cdc.gov/travel/yellowbook/2016/chapter-3-infectious-diseases-related-to-travel/tickborne-encephalitis (cyt. 22.05.2016)2. Kaiser B.: Tick-borne encephalitis. Infect. Dis. Clin. N. Ann., 2008; 22: 561–575
3. World Health Organization. Vaccines against tick-borne encephalitis: WHO position paper. Wkly Epidemiol. Rec., 2011; 86: 241–256
4. Heinz F.X., Holzmann H., Essl A. i wsp.: Field effectiveness of vaccination against tick-borne encephalitis. Vaccine, 2007; 25: 7559–7567
5. Bröker M., Schöndorf I.: Are tick-borne encephalitis vaccines interchangeable? Expert Rev. Vaccines, 2006, 5: 461–466
6. Leonova G.N., Pavlenko E.V.: Characterization of neutralizing antibodies to Far Eastern of tick-borne encephalitis virus subtype and the antibody avidity for four tick-borne encephalitis vaccines in human. Vaccine, 2009; 27: 2899–2904
7. Loew-Baselli L.A., Konior R., Pavlova B.G. i wsp.: Safety and immunogenicity of the modified adult tick-borne encephalitis vaccine. Vaccine, 2006; 24: 5256–5263
