Jaka jest epidemiologia inwazyjnej choroby meningokokowej na świecie (poza Polską)?

Neisseria meningitidis uznawana jest za jeden z najczęstszych czynników etiologicznych bakteryjnego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych (ZOMR) oraz posocznicy. Spośród 12 grup serologicznych największe znaczenie kliniczne mają szczepy należące do 5 grup: A, B, C, Y i W-135. Ich występowanie zależy od położenia geograficznego: w Europie występuje głównie grupa B i C (dominuje B; w ostatnich latach zwiększyła się liczba zachorowań wywołanych przez meningokoki grupy Y, np. w Szwecji w 2010 r. stanowiły one 39% przypadków); w Afryce dominuje grupa A (sporadycznie W-135 i C); w Ameryce Północnej – grupy B, C i Y; w Ameryce Południowej – grupy B i C; w Arabii Saudyjskiej grupa A i W-135; w Azji – głównie A, rzadziej C; w Australii i Nowej Zelandii głównie grupa B, a w mniejszym stopniu C.

Co roku na świecie rejestruje się około 500 000 przypadków inwazyjnej choroby meningokokowej (IChM). Największą zapadalność notuje się w tzw. pasie meningokokowym (ang. meningitis belt) obejmującym region Afryki Subsaharyjskiej od Senegalu do Etiopii. W niektórych latach zapadalność przekroczyła tam 100 przypadków/100 000 mieszkańców/rok, a w okresach epidemii sięgała nawet 1000/100 000 mieszkańców.

Według raportu European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC) obejmującego dane z 2014 roku w 30 krajach Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego zgłoszono 2760 potwierdzonych zachorowań na IChM, co daje ogólną zapadalność 0,5/100 000 (u niemowląt 10,1/100 000). W 2012 i 2013 roku ogólna zapadalność wyniosła 0,7/100 000. Dominowały zachorowania wywołane przez grupę B meningokoka (64%) i grupę C (16%). Od 2011 roku obserwowano zwiększenie liczby przypadków IChM wywołanych przez grupę W, natomiast liczba zachorowań spowodowanych przez grupę Y pozostawała na stabilnym poziomie. Meningokoki grupy B dominowały u dzieci do 5. roku życia (>80% zachorowań), natomiast grupa C u osób w wieku 25–44 lat. Zachorowania wywołane przez grupy Y i W stwierdzano przede wszystkim u osób starszych (>65. rż.).

W wielu krajach ostatnio wskaźniki te znacznie zredukowano dzięki wprowadzeniu powszechnych programów szczepień przeciwko meningokokom grupy C. Na przykład w Holandii w 1999 roku, czyli przed okresem rutynowych szczepień małych dzieci, współczynnik zapadalności wynosił 4,51/100 000, natomiast w 2008 roku już tylko 0,8/100 000. Istotną redukcję zaobserwowano także w Wielkiej Brytanii: z 5,4/100 000 w 1999 roku do 2,1/100 000 w 2008 roku. W Stanach Zjednoczonych zapadalność przed rozpoczęciem szczepień wynosiła 0,80/100 000 (w 2000 r.), a po wprowadzeniu programu szczepień młodzieży w 2005 roku – 0,28/100 000 (w 2009 r.).

W ciągu pierwszych 10 miesięcy realizacji programu powszechnych szczepień przeciwko meningokokom grupy B w Wielkiej Brytanii liczba zakażeń wywołanych tą grupą serologiczną meningokoków u dzieci uprawnionych do szczepień zmniejszyła się o połowę (w porównaniu z 4 wcześniejszymi latami), choć stosuje się tam oficjalnie schemat uproszczony 2+1 niezarejestrowany w Charakterystyce Produktu Leczniczego (ChPL). Są to jednak bardzo wstępne doniesienia i konieczny jest dłuższy okres obserwacji, aby wyciągnąć wnioski o efektach tego programu.