Szczepienie dziecka chorego na mukowiscydozę

U dziecka chorego na mukowiscydozę zaplanowano szczepienie preparatem 6-składnikowym, szczepienie przeciwko rotawirusom i pneumokokom. W poradni leczenia mukowiscydozy matce odradzono jednak szczepienie przeciwko rotawirusom i zalecono podanie preparatu 5-składnikowego. Czy faktycznie mukowiscydoza stanowi przeciwwskazanie do podania szczepionki przeciwko rotawirusom i szczepionki typu „6 w 1”?

Chorych na mukowiscydozę należy szczepić zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych (PSO), uwzględniając szczepionki przeciwko pneumokokom w schemacie 3+1 oraz szczepionki zalecane, w tym przede wszystkim przeciwko drobnoustrojom odpowiedzialnym za zakażenia inwazyjne oraz zakażenia układu oddechowego, czyli przeciwko meningokokom grupy B oraz grup A, C, W i Y, coroczne szczepienie przeciwko grypie (od ukończenia 6. mż.), przeciwko ospie wietrznej (którą w tym przypadku należy także traktować jako przyczynę zapalenia płuc) oraz przeciwko patogenom wywołującym infekcje przewodu pokarmowego i zapalenie wątroby, tj. WZW typu A.

Planując szczepienia ochronne, należy pamiętać, że u chorych na mukowiscydozę częściej występują czasowe przeciwwskazania do szczepień ochronnych z uwagi na ostre infekcje i hospitalizacje. Szczególne znaczenie ma zatem tzw. zasada unikania straconych okazji do szczepienia. Szczepionki 5- i 6-składnikowe pozwalają najsprawniej zrealizować program szczepień. Różnią się one zawartością składowej przeciwko WZW typu B. Z perspektywy skuteczności i bezpieczeństwa szczepień nie ma znaczenia, który preparat wybierzemy. Należy jednak pamiętać, że osobne podanie szczepionki przeciwko WZW typu B wiąże się z dodatkowym wstrzyknięciem. Zasadnicze znaczenie przy wyborze odpowiedniego preparatu mogą mieć względy finansowe. Rodzicom dzieci chorych na mukowiscydozę należy wytłumaczyć, że realizacja PSO w ramach możliwie najmniejszej liczby wizyt ma wiele korzyści, szczególnie istotnych dla ich dziecka.

• Jest to bezpieczna, ogólnie zalecana praktyka, która pozwala sprawnie zrealizować PSO z uwzględnieniem szczepień zalecanych.
• Pozwala uniknąć sytuacji, w której planowane szczepienie trzeba odroczyć z powodu zaostrzenia choroby lub infekcji. Dzięki temu dziecko, które należy do grupy ryzyka ciężkiego przebiegu chorób infekcyjnych, jest zabezpieczone w najszybszy możliwy sposób.
• Pozwala uniknąć zbędnego kontaktu z innymi pacjentami w placówce medycznej oraz jej personelem (nawet w najlepiej zorganizowanej poradni dzieci zdrowych należy założyć, że niektóre osoby mogą być w okresie wylęgania choroby infekcyjnej lub w czasie bezobjawowej infekcji, znaczenie tego problemu uwydatniła epidemia SARS-CoV-2).
• Z każdym kolejnym zrealizowanym szczepieniem dziecko chore na mukowiscydozę może czuć się bezpieczniej w razie konieczności pobytu na oddziale pediatrycznym, gdzie także istnieje ryzyko kontaktu z innymi pacjentami z chorobami zakaźnymi.

Zakażenie rotawirusami u dzieci chorych na mukowiscydozę, w porównaniu z populacją zdrowych dzieci, wiąże się z gorszym przebiegiem, większym ryzykiem hospitalizacji oraz jej dłuższym trwaniem. Mukowiscydoza nie stanowi przeciwwskazania do szczepienia przeciwko rotawirusom, dlatego u dzieci z tą chorobą można zmniejszyć ryzyko ciężkiego przebiegu zakażenia rotawirusami poprzez szczepienia.

Domyślam się, że wątpliwości dotyczące podania szczepionki przeciw rotawirusom wynikają z obaw przed wgłobieniem jelita. Wyniki badań dotyczące związku wgłobienia z przebytym szczepieniem przeciwko rotawirusom są niejednoznaczne. W najnowszej metaanalizie badań obejmującej 200 594 dzieci w 33 krajach na 4 kontynentach nie wykazano zwiększonego ryzyka wgłobienia w ciągu 2 lat po szczepieniu, w porównaniu z dziećmi niezaszczepionymi. Zagadnienie to wymaga jednak dalszych obserwacji. W badaniach, w których zaobserwowano zwiększenie ryzyka wgłobienia jelita, było ono bardzo małe i wynosiło średnio 1–2 dodatkowe przypadki na 100 000 zaszczepionych niemowląt. Szczepionki przeciwko rotawirusom są przeciwwskazane u dzieci, u których w przeszłości doszło do wgłobienia, oraz u dzieci z „nieskorygowanymi wrodzonymi wadami przewodu pokarmowego predysponującymi do występowania wgłobienia”. W tym kontekście ewentualne przeciwwskazania do podania szczepionki należy rozpatrywać indywidualnie. Szczepienie przeciwko rotawirusom jest przeciwwskazane u dzieci z wgłobieniem w przeszłości. Natomiast u pacjentów z niedrożnością smółkową w wywiadzie i/lub po przebyciu zabiegu chirurgicznego w obrębie jamy brzusznej nie ma bezwzględnych przeciwwskazań do tego szczepienia, a bilans ryzyka i korzyści należy rozpatrzyć indywidualnie. W sytuacjach wątpliwych pomocna może być opinia specjalisty gastroenterologa i/lub chirurga dziecięcego w celu oceny ryzyka ewentualnego wgłobienia.