Czy dziecko chore na mukowiscydozę można zaszczepić "żywą" szczepionką przeciwko grypie?

Czy 5-letnie dziecko chore na mukowiscydozę można zaszczepić przeciwko grypie preparatem „żywym” donosowym (LAIV)? Jak realizować u takiego dziecka szczepienia obowiązkowe? Czy choroba podstawowa jest wskazaniem do rozszerzenia kalendarza szczepień?

Chorzy na mukowiscydozę należą do grupy ryzyka ciężkiego przebiegu grypy i wystąpienia jej powikłań, dlatego należy dążyć do objęcia ich corocznymi szczepieniami. Mukowiscydoza nie stanowi przeciwwskazania do szczepienia przeciwko grypie preparatem LAIV, o ile pacjent nie jest w stanie immunosupresji (np. po przeszczepieniu płuc). Taki zapis zawarto w wytycznych kanadyjskich dotyczących szczepień przeciwko grypie.

W Charakterystyce Produktu Leczniczego (ChPL) Fluenz Tetra znajduje się informacja o tym, że szczepionki nie należy podawać osobom z „czynnymi chorobami przebiegającymi ze świszczącym oddechem, ponieważ w badaniach klinicznych nie oceniono stosowania produktu Fluenz Tetra w tej grupie pacjentów”. Dysponujemy jednak wynikami badania obserwacyjnego z prospektywnym zbieraniem danych, w którym oceniono bezpieczeństwo LAIV u dzieci w wieku 2–18 lat chorych na mukowiscydozę. Wykazano w nim, że dzieci dobrze tolerowały szczepienie tym preparatem (w okresie 28 dni po szczepieniu nie stwierdzono zwiększonego ryzyka zaostrzenia choroby lub hospitalizacji). Obserwowano łagodne odczyny poszczepienne, w tym świsty oddechowe (najczęściej w dniu szczepienia).

Podsumowując, zastosowanie szczepionki donosowej wydaje się dobrym wyborem u chorych na mukowiscydozę w stanie stabilnym klinicznie, pod warunkiem że nie otrzymują leczenia immunosupresyjnego. U pacjentów z wyraźną nadreaktywnością oskrzeli (świszczącym oddechem) lepszym wyborem może być szczepionka inaktywowana. Decyzję o wyborze szczepionki należy podjąć wspólnie z pacjentem i/lub jego opiekunami. U pacjentów przyjmujących leki immunosupresyjne szczepienie preparatem „żywym” jest przeciwwskazane.

W odpowiedzi na drugą część pytania, szczepienia obowiązkowe u chorych na mukowiscydozę należy realizować zgodnie z ogólnie przyjętymi zasadami (pamiętając o sytuacjach szczególnych, takich jak wspomniany wyżej stan po przeszczepieniu płuc). Należy pamiętać, że u pacjentów z tej grupy szczepienie przeciwko pneumokokom realizuje się według schematu 3+1, a nie 2+1, a u dzieci do 5. roku życia jest ono obowiązkowe z uwagi na przewlekłą chorobę płuc.

Chorych na mukowiscydozę warto także objąć szczepieniami zalecanymi, zwłaszcza chroniącymi przed zakażeniami dróg oddechowych, przewodu pokarmowego i wątroby, czyli corocznym szczepieniem przeciwko grypie (jw.), COVID-19 (aktualnie dostępne dla dzieci w wieku od 5 lat), meningokokom grupy B oraz A, C, W i Y, przeciwko ospie wietrznej (warto pamiętać, że wirus ospy wietrznej może być przyczyną ciężkiego zapalenia płuc) oraz wirusowemu zapaleniu wątroby (WZW) typu A. Chorym na mukowiscydozę dzieciom >5. roku życia, które nie są objęte obowiązkowym szczepieniem przeciwko pneumokokom, należy zaproponować to szczepienie jako zalecane. Dodatkowo, dzieciom, które ukończyły 2. rok życia, co najmniej 8 tygodni po podaniu ostatniej dawki skoniugowanej szczepionki przeciwko pneumokokom (13-walentnej [PCV-13] lub 10-walentnej [PCV-10]) należy zaproponować uzupełnienie profilaktyki zakażeń pneumokokowych polisacharydową szczepionką 23-walentną (PPSV-23).