Mam kolejnego pacjenta, leczonego z powodu naczyniaka propranololem. Chirurg zalecił odroczenie wszystkich szczepień. Czasem takie dzieci w ogóle nie są szczepione w 1. roku życia. Czy terapia propranololem faktycznie stanowi przeciwwskazanie do szczepień?
dr med. Agnieszka Matkowska-Kocjan
Klinika Pediatrii i Chorób Infekcyjnych Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu
W roku 2008 Léauté-Labrèze i wsp. opublikowali pionierski artykuł opisujący regresję naczyniaków kapilarnych u 11 dzieci leczonych propranololem. Choć lek ten był od wielu lat powszechnie znany i stosowany w kardiologii(również dziecięcej) czy endokrynologii, nigdy wcześniej nie zauważono, że inicjuje i znacznie przyspiesza inwolucję naczyniaków u niemowląt i małych dzieci. Ze względu na skuteczność i bezpieczeństwo stosowania, propranolol stał się atrakcyjną alternatywą dla innych zachowawczych metod terapii naczyniaków. Obecnie praktycznie stał się standardem w leczeniu określonych przypadków naczyniaków i niemal wyparł inne, mniej skuteczne i związane z większym ryzykiem leki – glikokortykosteroidy (GKS) czy interferon.
Ponieważ wzrost naczyniaków dotyczy głównie wieku niemowlęcego i wczesnodziecięcego, leczenie propranololem nakłada się na czas intensywnej realizacji szczepień ochronnych. Terapia propranololem nie jest przeciwwskazaniem do stosowania jakiejkolwiek szczepionki, a wręcz stanowi wskazanie do rozszerzenia kalendarza szczepień o szczepienia zalecane. Choć leczenie naczyniaków propranololem charakteryzuje się dużym bezpieczeństwem, teoretycznie jednym z potencjalnych następstw klinicznych stosowania propranololu jest zwiększone ryzyko wystąpienia duszności w przebiegu infekcji układu oddechowego oraz hipoglikemii w przebiegu jakiejkolwiek infekcji. Z tego względu – oprócz szczepień obowiązkowych – dzieci leczone propranololem powinny być dodatkowo szczepione przeciwko pneumokokom i grypie (w ramach profilaktyki zakażeń układu oddechowego), jak również przeciw rotawirusom, ospie wietrznej i inwazyjnym zakażeniom meningokokowym.
Trudno mi wyjaśnić postawę chirurga opisaną w pytaniu. Być może wynika ona z błędnych przyzwyczajeń z okresu przed „erą propranololu”, gdy naczyniaki leczono głównie GKS, które jako leki immunosupresyjne mogły być uważane za przeciwwskazanie do szczepień (choć obecnie wiadomo, że terapia GKS nie stanowi przeciwwskazania do stosowania szczepionek inaktywowanych i jedynie w wybranych sytuacjach jest ograniczeniem do podawania szczepionek żywych). Należy jednak jasno powiedzieć, że odraczanie szczepień u dzieci z naczyniakami leczonych propranololem jest absolutnie błędne, a wręcz potencjalnie niebezpieczne.
Piśmiennictwo
1. Léauté-Labrèze C., Dumas de la Roque E., Hubiche T. i wsp.: Propranolol for severe hemangiomas of infancy. N. Engl. J. Med., 2008; 358: 2649–2651
prof. dr hab. med. Maciej Bagłaj
Klinika Chirurgii i Urologii Dziecięcej Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu
Uważam, ze u dziecka z naczyniakiem krwionośnym nie istnieją żadne medyczne podstawy do zaniechania lub odraczania szczepień ochronnych. Nie bardzo rozumiem, skąd biorą się przesłanki do podejmowania takich decyzji. Także podjęcie leczenia propranololem nie stanowi żadnego przeciwwskazania do przeprowadzenia szczepień ochronnych. W żadnym z dotychczasowych opublikowanych doniesień na temat naczyniaków, jak i ich leczenia propranololem, nie spotkałem się z tym problemem. Być może takie poglądy odnoszą się do dzieci leczonych sterydami, lecz to jest raczej sytuacja obecnie bardzo rzadko spotykana. Tym bardziej niezrozumiała jest dla mnie sytuacje opisana w pytaniu, w której to chirurg decyduje o odroczeniu i zaniechaniu szczepień. Dlatego pragnę podkreślić jeszcze raz, dziecko z naczyniakiem krwionośnym leczone propranololem może i powinno być poddane szczepieniom ochronnym zgodnie z kalendarzem szczepień.
