Jaką szczepionkę podać dziecku w 3. roku życia, którego dotąd nie szczepiono przeciwko meningokokom: monowalentną czy 4-walentną?

W opisanym przypadku lepszą opcją jest skoniugowana 4-walentna szczepionka przeciwko meningokokom grupy A, C, W-135 i Y (MCV-4) z racji szerszej o około 20% przewidywanej ochrony. Jak wiadomo, wyróżniamy co najmniej 12 różnych grup serologicznych Neisseria meningitidis. Pięć z nich, serogrupy A, B, C, Y i W-135, jest przyczyną niemal wszystkich zachorowań na inwazyjną chorobę meningokokową (IChM). Epidemiologia zakażeń meningokokowych jest zmienna i trudna do przewidzenia. W Polsce aktualnie dominują zachorowania wywołane przez grupy serologiczne B i C (p. W których grupach wiekowych obserwuje się największą zapadalność na IChM i jakie grupy serologiczne meningokoków dominują w Polsce?), jednak sporadycznie trafiają się zachorowania wywołane przez serogrupy W-135 oraz Y. Odsetek zachorowań spowodowanych przez meningokoki serogrupy C jest dość duży – około 1/4 przypadków IChM (26,6%), natomiast serogrupy W-135 i Y były przyczyną odpowiednio 4,4 i 1,3% zachorowań na IChM, zatem przewidywana, teoretyczna skuteczność szczepionki MCV-4 będzie lepsza (32,3%) niż skuteczność skoniugowanej szczepionki przeciwko meningokokom grupy C (MCV-C; 26,6%) – obie szczepionki w podobnym stopniu zapobiegają zakażeniom wywołanym przez meningokoki serogrupy C (p. Jaka jest skuteczność szczepionek przeciwko meningokokom?), natomiast szczepionka MCV-4 dodatkowo chroni także przed pozostałymi 3 serogrupami. Oba preparaty nie różnią się istotnie pod względem bezpieczeństwa (p. Jaka jest epidemiologia inwazyjnej choroby meningokokowej na świecie [poza Polską]?). Polski program szczepień ochronnych (PSO) zaleca stosowanie obu szczepionek:

• MCV-C (Meningitec lub NeisVac-C) od 2. miesiąca życia
• MCV-4 (Nimenrix albo Menveo) – liczba dawek i schemat szczepienia według wskazań producenta szczepionki (zgodnie z charakterystyką produktu leczniczego [ChPL] Nimenrix można zacząć stosować od 6.–12. tż. albo >12. mż.).

Zgodnie z aktualnym PSO, skoniugowane i białkowe szczepionki przeciwko meningokokom zaleca się wszystkim dzieciom w wieku od 2. miesiąca życia, a szczególnie tym z grup ryzyka zaburzeń odporności wymienionych w części I.A, dzieciom i dorosłym narażonym na ryzyko IChM: narażonym na bliski kontakt z chorym lub materiałem zakaźnym (personel medyczny, pracownicy laboratorium), przebywającym w zbiorowiskach (przedszkolach, żłobkach, domach dziecka, domach studenckich, internatach, koszarach), osobom podejmującym zachowania sprzyjające zakażeniu (intymne kontakty z nosicielem lub osobą chorą, np. głęboki pocałunek) i osobom podróżującym; dzieciom i dorosłym z wrodzonymi niedoborami odporności: z anatomiczną lub czynnościową asplenią, zakażonym wirusem HIV, z nowotworem złośliwym, chorobą reumatyczną, przewlekłą chorobą nerek i wątroby, leczonym ekulizumabem z powodu napadowej nocnej hemoglobinurii lub atypowego zespołu hemolityczno-mocznicowego, osobom leczonym immunosupresyjnie oraz szczególnie narażonym na zachorowanie nastolatkom i osobom >65. roku życia.

Skoniugowane szczepionki meningokokowe zapewniają lepszą i trwalszą ochronę niż szczepionki polisacharydowe. Niestety żadna z nich nie chroni przed zakażeniem meningokokami grupy B. Obecnie na rynku dostępna jest również szczepionka przeciwko meningokokom B, którą stosuje się niezależnie od szczepionek MCV-C i MCV-4.

Jakie argumenty przemawiają za szerszą ochroną i stosowaniem MCV-4?

• Zmieniająca się sytuacja epidemiologiczna – częstość zakażeń wywoływanych przez poszczególne grupy serologiczne zamienia się dynamicznie, przykładowo w Stanach Zjednoczonych w ciągu 20 lat znacznie zwiększył się odsetek zakażeń wywoływanych przez grupę Y (z 2 do 36% w latach 1989–2009), a podobne zjawisko zaobserwowano w Szwecji w 2010 roku. W Polsce zachorowania wywołane przez meningokoki W-135 oraz Y stanowią już >5% przypadków.
• Ochrona w razie wyjazdu za granicę, szczególnie do krajów Ameryki Północnej, Azji lub Afryki (serogrupa A). MCV-4 stosuje się także w medycynie podróży.

Jakie argumenty przemawiają za MCV-C?

• Możliwość stosowania już od ukończenia 2. miesiąca życia, w tym w wieku 3–12 miesięcy.
• Niższa cena.

Podsumowując, moim zdaniem u 3-letniego dziecka lepiej zastosować szczepionkę 4-walentną, aczkolwiek monowalentna będzie tylko nieznacznie mniej skuteczna. Stosując szczepionkę 4-walentną, uzyskamy szerszą ochronę (zwłaszcza w przypadku wyjazdów zagranicznych w przyszłości), przy podobnym profilu bezpieczeństwa. Jeżeli ze względu na brak dostępu lub cenę będzie to niemożliwe, szczepionka MCV-C zapewni podobną ochronę przed zakażeniami meningokokowymi występującymi aktualnie w Polsce. Ważniejsze niż wybór między szczepionką MCV-C a MCV-4 jest uzupełnienie szczepień o meningokoki serogrupy B, które aktualnie dominują w Polsce.