European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC) opublikowało raport dotyczący zachorowań na inwazyjną chorobę meningokokową (IChM) w krajach Unii Europejskiej (UE) w 2021 roku. Przedstawiamy jego najważniejsze wyniki.
W 2021 roku w 30 krajach UE zgłoszono 612 (0,1/100 000) potwierdzonych przypadków IChM (definicja p. ramka), a niemal połowa wszystkich zachorowań pochodziła z 3 krajów (Francja, Niemcy, Polska). ECDC zwraca uwagę, że latach 2020–2021, w porównaniu z latami 2017–2019, odnotowano istotne zmniejszenie wskaźników zgłaszalności IChM, co prawdopodobnie wynika z wprowadzonych na szeroką skalę restrykcji sanitarnych w związku z pandemią COVID-19. Nie można również wykluczyć ryzyka, że niektóre przypadki nie zostały rozpoznane z powodu obciążenia systemów opieki zdrowotnej. Z tego powodu liczbę raportowanych zachorowań należy interpretować z ostrożnością.
Zachorowania na IChM dotyczyły głównie dzieci w 1. roku życia (3,2/100 000) oraz w wieku 1–4 lat (0,6/100 000). Dane kliniczne znane były dla 76% zgłoszonych zachorowań. Najczęściej IChM przebiegała pod postacią zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych (ZOMR; 41%), w tym ZOMR i sepsy (15%), oraz sepsy (36%). W pozostałych przypadkach rozpoznano zapalenie płuc (1%) lub inne postacie (7%). Ogółem śmiertelność z powodu IChM wyniosła 10%. Największe ryzyko zgonu dotyczyło osób w wieku ≥65 lat (19%) i niemowląt (13%). Za większość zachorowań na IChM odpowiadały meningokoki grupy B (64%), następnie grupy W (12%), C (10%) oraz Y (7%), a za pozostałe zachorowania – inne grupy serologiczne (7%). Meningokoki grupy B były najczęstszą przyczyną IChM we wszystkich grupach wiekowych, przy czym u osób starszych w wieku ≥65 lat za około 40% zachorowań odpowiadały również meningokoki grupy W i Y.
Status szczepienia przeciwko meningokokom znany był dla 253 przypadków (41%). Większość chorych była nieszczepiona – od 92% nieszczepionych w grupie wiekowej 1–4 lat do 100% nieszczepionych w grupie wiekowej ≥65 lat.
Z danych Krajowego Ośrodka Referencyjnego ds. Diagnostyki Bakteryjnych Zakażeń Ośrodkowego Układu Nerwowego (KOROUN) w wynika, że również w Polsce na IChM najczęściej chorują dzieci w 1. roku życia – w 2022 roku w tej grupie wiekowej zgłaszalność wyniosła odpowiednio 7,91/100 000. Duża część raportowanych przypadków dotyczy również dzieci w wieku 1–4 lat. Najczęstszą przyczyną IChM są meningokoki grupy B oraz C, zwiększa się również udział meningokoków grupy W etiologii IChM (p. Czy meningokoki grupy W zdominują Europę?). KOROUN zwraca również uwagę na zwiększającą się liczbę IChM wywołanej przez meningokoki grupy C u dorosłych w wieku 25–44 lat. Ogółem współczynnik śmiertelności wyniósł 7,5% i był największy w populacji starszych dorosłych w wieku ≥65 lat (28,6%).
IChM – definicja na potrzeby nadzoru epidemiologicznegoa
Kryteria kliniczne
Każda osoba, która spełnia ≥1 z następujących 4 kryteriów:
1. objawy oponowe
2. osutka wybroczynowa
3. wstrząs septyczny
4. septyczne zapalenie stawów
Kryteria laboratoryjne
Każda osoba, która spełnia ≥1 z następujących 4 kryteriów:
1. wyizolowanie Neisseria meningitidis z miejsca jałowego w warunkach fizjologicznych, w tym z wybroczyn śródskórnych
2. wykrycie kwasy nukleinowego N. meningitidis w miejscu jałowym w warunkach fizjologicznych, w tym w wybroczynach śródskórnych
3. wykrycie antygenu N. meningitidis w płynie mózgowo-rdzeniowym
4. wykrycie dwoinek Gram-ujemnych w płynie mózgowo-rdzeniowym
Kryteria epidemiologiczne
Powiązanie epidemiologiczne polegające na przeniesieniu z człowieka na człowieka.
Klasyfikacja przypadku
przypadek możliwy – każda osoba spełniające kryteria kliniczneb
przypadek prawdopodobny – każda osoba spełniające kryteria kliniczne i epidemiologiczne
przypadek potwierdzony – każda osoba spełniająca kryteria laboratoryjne
a Na podstawie: European Commision (EC). Commission Implementing Decision of 8 August 2012 amending Decision 2002/253/EC laying down case definitions for reporting communicable diseases to the Community network under Decision No 2119/98/EC of the European Parliament and of the Council (notified under document C [2012] 5538). Brussels: EC; 2018
b W definicji polskiej nie stosuje się tej kategorii.
Piśmiennictwo:
1. European Centre for Disease Prevention and Control. Invasive meningococcal disease. In: ECDC. Annual epidemiological report for 2021. Stockholm: ECDC; 20232. Skoczyńska A., Wróbel-Pawelczyk I., Gołębiewska A.: Inwazyjna choroba meningokokowa w Polsce w 2022 roku (dane KOROUN), 2023
