Jakich NOP można się spodziewać po podaniu szczepionki przeciwko HPV?

Skróty: HPV (human papillomavirus) – ludzki wirus brodawczaka, NOP – niepożądany odczyn poszczepienny, POI (primary ovarian insufficiency) – pierwotna niewydolność jajników

Jakich NOP można się spodziewać po podaniu szczepionki przeciwko HPV? Zdarza się, że rodzice dość niechętnie podchodzą do tego szczepienia, argumentując, że „może mieć niekorzystny wpływ na płodność”.

Szczepionki przeciwko HPV są bezpieczne i nie ma danych naukowych wskazujących, że po ich podaniu można się spodziewać innych NOP niż po innych rutynowo stosowanych szczepionkach.

Najczęściej możemy się spodziewać odczynów miejscowych (ból, zaczerwienienie, obrzęk w miejscu wstrzyknięcia). Natomiast wśród najczęstszych ogólnoustrojowych NOP może wystąpić omdlenie, ból głowy, nudności i zawroty głowy. Należy jednak zaznaczyć, że omdlenie może wystąpić po podaniu jakiejkolwiek szczepionki we wstrzyknięciu, zwłaszcza u nastolatków, w związku z reakcją na stres towarzyszący szczepieniu (czasami również lękiem przed igłą), a nie z samą szczepionką, jej wadą jakościową lub błędem wykonawczym przy realizacji szczepienia (p. Reakcje na stres związany ze szczepieniem (ISRR) – zalecenia Światowej Organizacji Zdrowia – przyp. red.).

Po podaniu szczepionek przeciwko HPV, podobnie jak po innych stosowanych szczepionkach, istnieje bardzo małe ryzyko (3/mln podanych dawek) reakcji anafilaktycznej (ciężka ogólnoustrojowa reakcja alergiczna).

Po rozpoczęciu stosowania szczepionek przeciwko HPV, często w odpowiedzi na opisy pojedynczych przypadków lub doniesienia oparte na danych z systemu rejestrowania podejrzenia NOP, oceniono ich związek z innymi stanami klinicznymi lub chorobami. W badaniach tych nie wykazano, aby szczepionki przeciwko HPV zwiększały ryzyko chorób autoimmunizacyjnych (m.in. zespół Guillaina i Barrégo, stwardnienia rozsianego, cukrzycy), nie potwierdzono również związku szczepienia przeciwko HPV z występowaniem zespołu bólu regionalnego i zespołem posturalnej tachykardii ortostatycznej.

Szczegółowej analizie poddano również domniemany (na podstawie opisu przypadków i serii przypadków) związek szczepienia przeciwko HPV z pierwotną niewydolnością jajników (primary ovarian insufficiency – POI), tzw. przedwczesną menopauzą, która prowadzi do niepłodności lub zmniejszenia płodności. Wśród przyczyn POI wymienia się zaburzenia genetyczne, zakażenia oraz przebycie chemio- lub radioterapii, choć część przypadków ma charakter idiopatyczny. Jednak dostępne dane naukowe nie dają podstaw, aby sugerować lub popierać związek przyczynowo-skutkowy między szczepieniem przeciwko HPV a występowaniem POI. Zależności tej nie potwierdzono w analizie danych z amerykańskiego systemu biernego zgłaszania podejrzenia NOP (VAERS) – w latach 2009–2015 po podaniu >60 mln dawek szczepionki 4-walentnej (podstawowy preparat stosowany w USA, dlatego objęty analizą) zgłoszono 17 przypadków podejrzenia POI, z których tylko 2 zostały potwierdzone przez lekarza. Centers for Disease Control and Prevention (CDC) i Food and Drug Administration przeanalizowały te przypadki i nie stwierdziły żadnych niepokojących sygnałów dotyczących bezpieczeństwa tego szczepienia (wyciągnęli wniosek, że jest bardzo mało prawdopodobne, aby przyczyną tego stanu było szczepienie). Również wyniki dużego badania kohortowego, obejmującego populację >199 000 dziewcząt i młodych kobiet, w którym wykorzystano dane m.in. z rejestru prowadzonego w ramach projektu Vaccine Safety Datalink, wskazują, że szczepienie przeciwko HPV nie zwiększa ryzyka POI (p. Szczepienia a pierwotna niewydolność jajników – czy istnieje związek? – przyp. red.). Nie potwierdzono również związku między szczepieniem przeciwko HPV a zgłaszaną przez młode kobiety niepłodnością (self-reported infertility).

Szczepionki przeciwko HPV są bezpieczne, nie powodują niepłodności, a korzyści ze szczepienia (przede wszystkim profilaktyka nowotworów związanych przyczynowo z tym zakażeniem) przewyższają potencjalne ryzyko z nim związane (wystąpienie typowych miejscowych i ogólnoustrojowych NOP).