Co może być przyczyną nawracającego obrzęku w miejscu blizny po BCG?

20.10.2021
dr n. med. Kamila Ludwikowska
Klinika Pediatrii i Chorób Infekcyjnych Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu

Co może być przyczyną nawracającego obrzęku w miejscu blizny po BCG? U 5-letniego dziecka od kilku miesięcy, co kilka tygodni nawraca obrzęk o wielkości ok. 1 cm z otaczającym rumieniem, który samoistnie ustępuje w ciągu kilku godzin. Dziecko w stanie ogólnym dobrym, bez istotnej przeszłości chorobowej. W wywiadzie nie stwierdzono ekspozycji na gruźlicę.

Na odczyn w postaci rumienia w miejscu podania szczepionki BCG zwrócono uwagę przede wszystkim u chorych na chorobę Kawasakiego (KD). Od kilku lat stanowi on objaw pomocniczy w rozpoznawaniu nietypowej postaci tej choroby, choć wydaje się, że częstość jego występowania w przebiegu KD zależy od populacji. W Polsce objaw ten obserwuje się dużo rzadziej niż na przykład w Japonii i Wielkiej Brytanii. Oczywiście w przypadku KD zmiana miejscowa nie jest izolowanym objawem, a jedynie jednym z elementów obrazu choroby. Pojawiły się także opisy przypadków takiego rumienia w przebiegu innych chorób, takich jak zakażenie ludzkim wirusem herpes typu 6 (HHV-6) i wirusem odry. Odnotowano także przypadek zaczerwienienia w miejscu podania BCG jako odczyn po szczepieniu przeciwko grypie, choć szczepionkę tę podano w odległości 3 cm od blizny (kilka lat później). Wydaje się zatem, że rumień w miejscu blizny po szczepieniu BCG może być bardzo nieswoistym objawem towarzyszącym stanom zapalnym wywołanym przez różne czynniki.

Występowanie reakcji miejscowych w miejscu przebytego urazu skóry, blizn (nie tylko po szczepieniu BCG, ale i innych), zależy także od predyspozycji osobniczych, mechanizmu powstawania blizny, jej ukrwienia, grubości skóry w tym miejscu i obecności przewlekłych chorób skóry (np. atopowe zapalenie skóry), dlatego może to być problem dermatologiczny. Warto także zwrócić uwagę, czy obecność blizny nie powoduje nawykowego pocierania, drapania i mechanicznego podrażniania miejsca przez dziecko.

Odczyny miejscowe związane ze szczepieniem u chorych na gruźlicę (tzw. poronny fenomen Kocha) najczęściej mają charakter wczesnych, nasilonych zmian rumieniowo-zapalnych, które występują już w pierwszych dniach po szczepieniu, jeśli zakażenie prątkiem gruźlicy poprzedzało szczepienie.

Skuteczność szczepionki BCG w profilaktyce gruźlicy płucnej jest ograniczona (zasadniczym celem szczepienia jest profilaktyka postaci wysoce śmiertelnych rozsianych u najmłodszych dzieci), ale nie opisywano zmian w miejscu podania szczepionki jako objawu towarzyszącego zakażeniu. Jest mało prawdopodobne, aby w opisanym przypadku rumień w miejscu wstrzyknięcia miał związek z nabytym zakażeniem gruźlicą. U pacjentów z dodatnim wywiadem w kierunku kontaktu z gruźlicą należy postępować zgodnie z obowiązującymi zasadami poekspozycyjnymi.

Piśmiennictwo:

1. World Health Organization: Tuberculosis. www.who.int/immunization/diseases/tuberculosis/en/
2. World Health Organization: BCG vaccine: WHO position paper, February 2018 – Recommendations. Vaccine, 2018; 36 (24): 3408–3410
3. Yamazaki-Nakashimada M.A., Unzueta A., Berenise Gámez-González L. i wsp.: BCG: a vaccine with multiple faces. Hum. Vaccin. Immunother., 2020; 16 (8): 1841–1850
4. Chavarri-Guerra Y., Soto-Perez-de-Celis E.: Erythema at the bacillus Calmette-Guerin scar after influenza vaccination. Rev. Soc. Bras. Med. Trop., 2019; 53: e20190390.
5. Ściubisz M., Rywczak I.: Ryzyko związane ze szczepieniami i chorobami, którym zapobiegają – cz. 10: gruźlica. Med. Prakt. Szczepienia, 2018; 3: 51–58
Zobacz także
Wybrane treści dla pacjenta
  • Zaburzenia somatyzacyjne u dzieci i młodzieży
  • Wszawica u dzieci
  • Gruźlica: przyczyny, objawy i leczenie
  • Czy rumień wędrujący zawsze oznacza boreliozę?
  • Szczepienie przeciwko gruźlicy
  • Nadczynność tarczycy u dzieci
  • Łojotokowe zapalenie skóry u dzieci (wyprysk łojotokowy)
  • Zespół nadpobudliwości psychoruchowej (ADHD)
  • Kamica przewodów żółciowych u dzieci
  • Czy zaczerwienienie w miejscu ukąszenia przez kleszcza może wskazywać na boreliozę?

Reklama

Napisz do nas

Zadaj pytanie ekspertowi, przyślij ciekawy przypadek, zgłoś absurd, zaproponuj temat dziennikarzom.
Pomóż redagować portal.
Pomóż usprawnić system ochrony zdrowia.

Przegląd badań