Jaki schemat szczepienia przeciwko pneumokokom zastosować u dziecka z dwupłatkową zastawką aortalną?

U 16-miesięcznego, prawidłowo rozwijającego się dziecka rozpoznano wrodzoną wadę serca w postaci dwupłatkowej zastawki aortalnej, bez zaburzeń hemodynamicznych. Do tej pory dziecko zaszczepiono 10-walentną szczepionką przeciwko pneumokokom (PCV-10) w wieku 6 tygodni oraz 4 miesięcy. Dokładnie rok po szczepieniu drugą dawką rodzice zgłosili się w celu podania 3 dawki. Czy w takiej sytuacji konieczne jest 4-dawkowe szczepienie? Jeśli tak, to w jakim odstępie od trzeciej dawki?

Nawet u 30% pacjentów z dwupłatkową zastawką aortalną występują powikłania w postaci dysfunkcji zastawki aortalnej, chorób aorty wstępującej, a w skrajnych przypadkach – niewydolności serca. Pacjenci z dwupłatkową zastawką mitralną należą także do grupy zwiększonego ryzyka infekcyjnego zapalenia wsierdzia. Wymagają oni częstszych wizyt u lekarza i hospitalizacji, a także są obarczeni większym prawdopodobieństwem pneumokokowego zapalenia płuc i inwazyjnej choroby pneumokokowej. W rozumieniu zasad organizacji szczepień ochronnych dwupłatkową zastawkę aortalną należy więc traktować jako przewlekłą chorobę serca, dlatego pacjenci z taką wadą serca powinni otrzymać obowiązkowe szczepienie przeciwko pneumokokom w schemacie 3+1. Schemat szczepień 3+1, zarezerwowany dla dzieci z grup ryzyka, zakłada podanie 3 dawek szczepionki przeciwko pneumokokom w 1. roku życia, a następnie dawki uzupełniającej w 2. roku życia. Dobry stan kliniczny oraz prawidłowa funkcja układu sercowo-naczyniowego w momencie kwalifikacji do szczepienia oraz planowania dalszych szczepień ochronnych nie powinien decydować o schemacie szczepień stosowanym u zdrowych dzieci w ramach szczepień populacyjnych (2+1).

Dziecko, o którym mowa w pytaniu, w 1. roku życia otrzymało 2 dawki szczepionki przeciwko pneumokokom zamiast rekomendowanych i obowiązkowych 3 dawek. Niemniej jednak obecnie ukończyło już 1. rok życia, wobec czego podawanie trzeciej „zaległej” dawki szczepienia podstawowego nie znajduje uzasadnienia. W badaniach dotyczących immunogenności PCV-10 podawanej w schemacie 2+1 oraz 3+1 wykazano, że odpowiedź poszczepienna po podaniu 2 dawek szczepienia pierwotnego w 1. roku życia jest nieco słabsza niż po zastosowaniu schematu 3-dawkowego, stąd zalecenie 3 dawek szczepienia pierwotnego dla dzieci z grup ryzyka. Natomiast po podaniu dawki uzupełniającej odpowiedź poszczepienna jest porównywalna dla obu schematów (wyjątkiem jest nieco słabsza odpowiedź anamnestyczna wobec serotypów 5 i 6B, jednak znaczenie kliniczne tego zjawiska nie jest znane). Innymi słowy – w grupach ryzyka, aby maksymalnie wykorzystać potencjał ochronny szczepienia w najbardziej krytycznym okresie dla dziecka, czyli w 1. roku życia – należy stosować 3-dawkowy schemat szczepienia pierwotnego. U dzieci bez obciążeń zdrowotnych, takich jak choroby serca, wystarczającą ochronę (w ramach szczepień populacyjnych) zapewnia schemat z wykorzystaniem 2 dawek szczepienia pierwotnego. Po podaniu dawki uzupełniającej działanie ochronne Synflorixu „wyrównuje się” dla obu schematów szczepień.

Podsumowując, szczepienie 16-miesięcznego dziecka w przytoczonym przykładzie należy zakończyć, podając trzecią dawkę PCV-10, a następnie, jeżeli szczepionka będzie dostępna, po ukończeniu 2. roku życia podać 23-walentną szczepionkę polisacharydową, co dodatkowo zabezpieczy pacjenta przed chorobami pneumokokowymi.