Błąd techniczny przy szczepieniu przeciwko odrze, śwince i różyczce

Pielęgniarka przez pomyłkę użyła ampułkostrzykawkę szczepionki przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi (Tdap) do rekonstytucji szczepionki przeciwko odrze, śwince i różyczce (MMR). Czy w przypadku omyłkowego podania tak przygotowanej szczepionki istnieje większe ryzyko wystąpienia niepożądanych odczynów poszczepiennych (NOP)? Czy może to mieć wpływ na skuteczność MMR?

Szczepionka MMR zawiera „żywe”, atenuowane (osłabione) wirusy odry, świnki i różyczki. Tak opracowane wirusy szczepionkowe silnie indukują odpowiedź immunologiczną humoralną i na poziomie komórkowym. Oba dostępne na polskim rynku preparaty MMR opracowano w postaci proszku i rozpuszczalnika do sporządzania zawiesiny do wstrzyknięć. W obu preparatach rozpuszczalnikiem jest woda do wstrzykiwań. Zgodnie z ogólnymi zaleceniami, szczepionkę należy przygotować według instrukcji zawartej w Charakterystyce Produktu Leczniczego (ChPL). Nawet jeżeli różne szczepionki można podawać w czasie tej samej wizyty szczepiennej (w różne okolice anatomiczne), nigdy nie należy ich mieszać ze sobą lub innymi produktami leczniczymi (p. Koadministracja szczepionek – przyp. red.).

W przypadku pomyłkowej rekonstytucji preparatu w innym rozpuszczalniku niż wskazano, szczepionkę należy potraktować jako błędnie przygotowaną i przeznaczyć do utylizacji zgodnie z zaleceniami. Natomiast w przypadku podania pacjentowi błędnie przygotowanej szczepionki (w opisanej sytuacji była to szczepionka MMR), lekarz powinien poinformować pacjenta lub jego rodziców o zaistniałej pomyłce oraz przekazać informacje o konieczności obserwacji pacjenta pod kątem wystąpienia ewentualnych NOP. Nie dysponujemy jednak danymi, które pozwoliłyby stwierdzić, czy po podaniu odtworzonej w taki sposób szczepionki ryzyko wystąpienia NOP jest większe niż po podaniu prawidłowo przygotowanego preparatu MMR. W przypadku wystąpienia jakichkolwiek zaburzeń zdrowia lekarz powinien to zgłosić jako NOP zgodnie z obowiązującą procedurą, dodatkowo podając w formularzu informację, że pacjent otrzymał nieprawidłowo odtworzoną dawkę szczepionki.

Ze względu na rodzaj szczepionki MMR i fakt, że zawiera ona „żywe” (atenuowane) wirusy szczepionkowe, które silnie indukują odpowiedź odpornościową, teoretycznie można założyć, że opisana sytuacja nie wpłynie negatywnie na skuteczność poszczególnych składowych szczepionki. Jednak ze względu na to, że nie dysponujemy danymi farmakokinetycznymi oraz danymi dotyczącymi wzajemnego oddziaływania poszczególnych składników na odpowiedź immunologiczną u pacjenta, dawkę tak odtworzonej szczepionki należy uznać za nieważną i po upływie ≥4 tygodni powtórzyć szczepienie. Warto również przeanalizować okoliczności, w jakich doszło do błędnej rekonstytucji szczepionki MMR, aby zmniejszyć ryzyko błędów w przyszłości.