Czy lekarz ma obowiązek zgłaszać łagodne odczyny poszczepienne, takie jak miejscowy obrzęk lub zaczerwienienie?

Szczegółowe zasady rozpoznawania i zgłaszania niepożądanego odczynu poszczepiennego (NOP) określa rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 21 grudnia 2010 roku w sprawie niepożądanych odczynów poszczepiennych i kryteriów ich rozpoznawania oraz 2 rozporządzenia zmieniające: z 31 grudnia 2020 roku oraz 15 grudnia 2022 roku.

Zgodnie z rozporządzeniem na potrzeby nadzoru epidemiologicznego NOP klasyfikuje się jako:

1. ciężki, jeśli zagraża życiu i może:
   • wymagać hospitalizacji w celu ratowania zdrowia
   • prowadzić do trwałego upośledzenia sprawności fizycznej lub umysłowej
   • zakończyć się zgonem
2. poważny, jeśli objawy, takie jak znaczny obrzęk kończyny, silne zaczerwienienie w miejscu wkłucia oraz gorączka, są znacznie nasilone, ale:
   • zwykle nie wymagają hospitalizacji w celu ratowania zdrowia
3. łagodny, jeśli przebiega z niezbyt nasilonym:
   • miejscowym obrzękiem kończyny
   • miejscowym zaczerwienieniem
   • gorączką.

Zatem, stosując się do zapisów rozporządzenia, odczyny miejscowe w postaci obrzęku lub zaczerwienienia należy raportować jako odczyny łagodne. W formularzu zgłoszenia NOP (załącznik do rozporządzenia z dnia 31 grudnia 2020 r.) znajduje się do tego stosowne miejsce.

Jednak nawet rodzice małych dzieci nie zgłaszają się do poradni w przypadku wystąpienia łagodnych miejscowych NOP, a lekarze dowiadują się o takich odczynach zwykle kilka tygodni później, najczęściej w trakcie kwalifikacji do kolejnych szczepień. Właśnie z tego powodu część tych reakcji nie jest raportowana. Należy pamiętać, że obowiązek zgłoszenia NOP dotyczy lekarza, który go rozpoznaje lub podejrzewa, nie musi to być zatem ten sam lekarz, który kwalifikował dziecko do szczepienia.