Do jakiej wartości eGFR należy szczepić pacjentów standardową dawką szczepionki przeciwko WZW typu B?

23.07.2018
dr hab. n. med. Ernest Kuchar
Klinika Pediatrii z Oddziałem Obserwacyjnym Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego

Skróty: ChPL – Charakterystyka Produktu Leczniczego, PSO – Program Szczepień Ochronnych, WZW – wirusowe zapalenie wątroby

Do jakiej wartości eGFR należy szczepić pacjentów standardową dawką szczepionki przeciwko WZW typu B, a od jakiej wartości podwójną dawką (40 µg) według schematu 0, 1, 2, 6 miesięcy? Czy ten schemat jest przeznaczony tylko dla osób dializowanych?

Z badań wynika, że chorzy z przewlekłą niewydolnością nerek lepiej odpowiadają na podwójną dawkę szczepionki przeciwko WZW typu B. Zgodnie z aktualnym PSO, szczepienie przeciwko WZW typu B jest obowiązkowe (bezpłatne) dla osób w fazie zaawansowanej choroby nerek z filtracją kłębuszkową <30 ml/min oraz osób dializowanych, a dla pozostałych jest zalecane. Chorym z zaawansowaną chorobą nerek i filtracją kłębuszkową <30 ml/min oraz osobom dializowanym PSO zaleca podawanie dawek przypominających, a w sprawie dawkowania szczepionki odsyła do zaleceń producentów („szczepienia podstawowe wg schematu wskazanego przez producenta szczepionki”). Dawki przypominające również należy podawać według wskazań producenta szczepionki oraz zaleceń lekarza, utrzymując stężenie przeciwciał anty-HBs powyżej poziomu ochronnego (10 IU/l). Zgodnie z PSO co 6–12 miesięcy należy oceniać stężenia przeciwciał. Dla pacjentów z filtracją kłębuszkową <30 ml/min i dializowanych oznaczenie stężenia anty-HBs jest bezpłatne. W Charakterystyce Produktu Leczniczego (ChPL) Engerix B podano następujący schemat dawkowania podstawowego u pacjentów z niewydolnością nerek, w tym hemodializowanych: „schemat szczepienia składa się z czterech podwójnych dawek szczepionki (2 × 20 µg) podanych: w dowolnym terminie oznaczonym jako 0, czyli pierwsza dawka, po 1 miesiącu, 2 miesiącach i po 6 miesiącach od podania pierwszej dawki. Schemat szczepienia powinien być odpowiednio modyfikowany, tak aby zapewnić przeciwciała anty-HBs na poziomie 10 j.m./l, który uznawany jest za ochronny, lub wyższym”. Zgodnie z zapisami ChPL schemat z zastosowaniem podwójnej dawki szczepionki (40 µg) jest zarezerwowany dla osób z niewydolnością nerek, w tym dializowanych, przy czym w ChPL nie zdefiniowano niewydolności nerek. Co zatem oznacza określenie „niewydolność nerek”? Należy przyjąć, że chodzi o przewlekłą niewydolność nerek, która według Kidney Disease Outcome Quality Initiative aktualnie jest definiowana jako: „utrzymująca się ponad 3 miesiące nieprawidłowa budowa lub czynność nerki mająca znaczenie dla zdrowia”. Opis ten jest bardzo szeroki. Szacuje się, że na tak zdefiniowaną niewydolność nerek w Polsce choruje około 4,3 mln osób. Próg niewydolności nerek podany w definicji w postaci eGFR wynosi <60 ml/min/1,73m2 – 2-krotnie powyżej progu uprawniającego do bezpłatnych szczepień, jednak wskaźnikiem niewydolności (uszkodzenia) nerek mogą też być inne zaburzenia, takie jak albuminuria (albuminy w moczu ≥30 mg/24 h; wskaźnik albumina/kreatynina ≥30 mg/g lub ≥3 mg/mmol), nieprawidłowy osad moczu (np. krwinkomocz z obecnością dysmorficznych erytrocytów, wałeczki erytrocytowe, leukocytowe, tłuszczowe oraz komórki nabłonka), nieprawidłowe stężenie elektrolitów lub inne wskaźniki zaburzeń czynności cewek nerkowych (np. nerkowe kwasice cewkowe, moczówka prosta nerkowa, zespół Fanconiego, cystynuria), wreszcie nieprawidłowa budowa nerek ujawniona w badaniach obrazowych (np. wielotorbielowatość nerki, dysplazja nerki, wodonercze, bliznowacenie nerek), stan po przeszczepieniu nerki (nawet jeśli eGFR >60 ml/min/1,73 m2) czy zmiany histologiczne (glomerulopatie, choroby cewkowo-śródmiąższowe). Sprowadzenie kwalifikacji do szczepienia do progowej wartości eGFR byłoby przesadnym uproszczeniem. Z powyższych rozważań wynika, że lekarz może zlecić podanie podwójnej dawki szczepionki przeciwko WZW typu B w przypadku stwierdzenia przewlekłej choroby nerek, która może upośledzić odpowiedź na szczepienie. Ta decyzja nie jest obarczona dużym ryzykiem błędu – u osób z grup ryzyka zakażenia WZW typu B zaleca się ocenę stężenia przeciwciał anty-HBs, dzięki czemu w przypadku niezadawalającej odpowiedzi na szczepienie będzie można podać dodatkową, pojedynczą lub podwójną dawkę szczepionki.

Piśmiennictwo:

1. Przewlekła choroba nerek. Definicja i etiopatogeneza. www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.14.2.
2. Charakterystyka Produktu Leczniczego Engerix B 20 µg
3. www.mp.pl/szczepienia/programszczepien
Wybrane treści dla pacjenta
  • Szczepienia przed wyjazdem na Karaiby (Wyspy Karaibskie)
  • Szczepienia przed wyjazdem do Afryki Północnej
  • Szczepienie przeciwko WZW typu A
  • Szczepienia przed wyjazdem do Afryki Południowej
  • Szczepienie przeciwko WZW typu B

Reklama

Napisz do nas

Zadaj pytanie ekspertowi, przyślij ciekawy przypadek, zgłoś absurd, zaproponuj temat dziennikarzom.
Pomóż redagować portal.
Pomóż usprawnić system ochrony zdrowia.

Przegląd badań