W jaki sposób kontynuować szczepienie u 38-letniej zdrowej kobiety, które rozpoczęto rok wcześniej w ramach profilaktyki przeciwtężcowej w związku z zawodowym narażeniem na zranienie (strażnik miejski)? Pacjentkę zaszczepiono wówczas 1 dawką, ale nie zgłosiła się na kolejne szczepienie. Pacjentka nie pamięta, czy kiedykolwiek wcześniej była szczepiona przeciwko tężcowi.
W opisanym przypadku nie musimy pilnie podejmować decyzji o dalszej profilaktyce, co pozwala na spokojne podejście do problemu.
Możliwe są dwie sytuacje:
- bardziej prawdopodobne jest, że kobieta była szczepiona w dzieciństwie – w takim przypadku podana rok temu pojedyncza dawka zapewnia ochronę na kolejnych 10 lat (była to kolejna dawka przypominająca), a następną dawkę przypominającą należy podać za 10 lat;
- mniej prawdopodobne jest (gdyż szczepienia przeciwko tężcowi są w Polsce powszechnie stosowane od lat 60. XX wieku), że podana rok temu dawka była jedynym szczepieniem przeciwko tężcowi.
Proponuję spróbować odszukać książeczkę zdrowia dziecka lub kartę szczepień w przychodni – może zachowała się jakakolwiek dokumentacja?
Jeżeli poszukiwania nie powiodą się, to bezpiecznej jest założyć, że szczepień nie wykonano (zgodnie z zaleceniami ACIP). W takim przypadku należy zastosować schemat szczepienia podstawowego dla dorosłych (zgodny z zaleceniami producenta szczepionki, 3-dawkowy w schemacie 0, 1, 6–12 mies., przy czym jedną dawkę Td warto zastąpić szczepionką dTpa). Podaną rok temu dawkę szczepionki możemy uznać za ważną, zatem należy teraz podać drugą dawkę szczepionki przeciwko tężcowi i błonicy (lub lepiej przeciwko tężcowi, błonicy i krztuścowi dla dorosłych, czyli dTpa), a po 5–11 miesiącach trzecią dawkę Td. Szczepionka dTpa może zastąpić tylko jedną z wymaganych 3 dawek szczepienia w serii i najlepiej jest ją podać w pierwszej kolejności. Kolejne dawki należy podawać co 10 lat.
Podsumowując, pacjentowi, który w nieodległej przeszłości otrzymał pojedynczą dawkę szczepionki przeciwko tężcowi, należy podać drugą i trzecią dawkę szczepionki (teraz i za 6–12 miesięcy), a kolejne dawki przypominające co 10 lat. Pacjent, który otrzymał w dzieciństwie szczepienie podstawowe (co jest bardzo prawdopodobne) i przed upływem 10 lat kolejną dawkę przypominającą szczepionki przeciwko tężcowi, wymaga podania kolejnej dawki dopiero za pełnych 10 lat.
Zobacz także: Profilaktyka przeciwtężcowa u niekompletnie szczepionego pacjenta
Piśmiennictwo:1. Program Szczepień Ochronnych na 2012 rok.
2. Ogólne wytyczne dotyczące szczepień ochronnych – cz. 1. Zalecenia amerykańskiego Komitetu Doradczego ds. Szczepień Ochronnych (ACIP); http://www.mp.pl/szczepienia/artykuly/wytyczne/.
3. Charakterystyka Produktu Leczniczego: Szczepionka Td-pur.
4. Zalecenia Polskiej Grupy Ekspertów ds. Szczepień przeciwko Krztuścowi dotyczące wskazań do stosowania skojarzonych szczepionek przeciwkrztuścowych (dTpa) u starszych dzieci, młodzieży i dorosłych (marzec 2010). Med. Prakt. Pediatr. WS 1/2010.
5. Centers for Disease Control and Prevention; American Academy of Pediatrics Committee on Infectious Diseases: Additional recommendations for use of tetanus toxoid, reduced-content diphtheria toxoid, and acellular pertussis vaccine (Tdap). Pediatrics, 2011; 128: 809–812.
