Czy szczepienie ciężarnej przeciwko krztuścowi jest bezpieczne?

10.12.2018
dr n. med. Jacek Mrukowicz
Polski Instytut Evidence Based Medicine w Krakowie, Redaktor naczelny „Medycyny Praktycznej Szczepienia” i „Medycyny Praktycznej Pediatrii”

Tak, szczepienie ciężarnych szczepionką dTpa jest bezpieczne. Nie wiąże się z istotnymi NOP ani ze strony zaszczepionej kobiety, ani z negatywnymi konsekwencjami dla jej nienarodzonego dziecka. Potwierdziły to wyniki kilku dużych badań epidemiologicznych (w sumie >100 000 zaszczepionych ciężarnych) przeprowadzonych w Wielkiej Brytanii, Stanach Zjednoczonych i Australii.

Zdarzenia niepożądane u zaszczepionej kobiety. Wśród kobiet szczepionych dTpa, w porównaniu z nieszczepionymi, odnotowano podobne ryzyko wystąpienia zdarzeń niepożądanych wymagających porady lekarskiej (m.in. reakcja alergiczna, złe samopoczucie, gorączka, drgawki) w ciągu 3 dni po szczepieniu (ryzyko względne [RR]: 1,19 [95% CI: 0,81–1,73]), podobne ryzyko zdarzeń niepożądanych ze strony układu nerwowego (m.in. zaburzenia autonomicznego układu nerwowego, zaburzenia nerwów czaszkowych, choroba zwyrodnieniowa/demielinizacyjna ośrodkowego układu nerwowego, zespół Guillaina i Barrégo, zaburzenia ruchowe) w ciągu 42 dni po szczepieniu (RR: 0,98 [95% CI: 0,70–1,37]). W obu grupach odnotowano również podobne ryzyko żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej (RR: 0,65 [95% CI: 0,40–1,05]), cukrzycy ciężarnych (RR: 0,96 [95% CI: 0,89–1,03]) oraz zdarzeń niepożądanych ze strony układu sercowo-naczyniowego (RR: 0,90 [95% CI: 0,70–1,15]). Ponadto, bez względu na czas od podania poprzedniej dawki szczepionki przeciwko tężcowi (T, Td) lub dTpa (<2 lata vs >2 lata), ryzyko NOP (m.in. gorączki, reakcji alergicznej, odczynów miejscowych) w ciągu 7 dni po podaniu dTpa było podobne.

Niepożądane zdarzenia położnicze. Ryzyko zdarzeń niepożądanych i powikłań ciąży nie różniło się u ciężarnych zaszczepionych dTpa i nieszczepionych. W szczególności u zaszczepionych nie stwierdzono zwiększenia ryzyka zapalenia błony śluzowej macicy po porodzie, przedwczesnego pęknięcia błon płodowych, porodu przedwczesnego, konieczności indukcji porodu, stanu przedrzucawkowego lub rzucawki, łożyska przodującego, konieczności rozwiązania ciąży cięciem cesarskim lub krwawienia po porodzie.

W 2 badaniach obserwacyjnych przeprowadzonych w Stanach Zjednoczonych zaobserwowano nieznacznie częstsze zgłaszanie zapalenia błon płodowych u kobiet zaszczepionych dTpa w ciąży niż u ciężarnych nieszczepionych (6,4 vs 5,2%; RR: 1,19 [95% CI: 1,13–1,26]). Jednak u kobiet, które urodziły dziecko przed ukończeniem 34. tygodnia ciąży, częstość była mniejsza niż w grupie kontrolnej, a w całej populacji zaszczepionych i nieszczepionych ryzyko powikłań związanych z zapaleniem błon płodowych u dzieci (w tym klinicznie najistotniejszego porodu przedwczesnego) było podobne. Sugeruje to, że zaobserwowany związek zapalenia błon płodowych z dTpa nie ma charakteru przyczynowo-skutkowego, a wynika z innych różnic pomiędzy grupami. Amerykańskie CDC dokonało przeglądu raportów z Vaccine Adverse Event Reporting System (ogólnodostępny system zgłaszania podejrzeń NOP w Stanach Zjednoczonych) opublikowanych w latach 1990–2014 pod kątem występowania zapalenia błon płodowych po szczepieniu w czasie ciąży. W tym okresie odnotowano tylko 31 przypadków, a 8 z nich wystąpiło po podaniu dTpa. Po przeanalizowaniu dokumentacji medycznej pacjentek u większości z nich stwierdzano co najmniej 1 czynnik ryzyka zapalenia błon płodowych, co budzi dodatkowe wątpliwości dotyczące związku przyczynowego pomiędzy podaniem szczepionki dTpa a wystąpieniem tego powikłania ciąży.

Bezpieczeństwo dziecka. W wymienionych powyżej badaniach obserwacyjnych uwzględniono ocenę nie tylko „położniczych” zdarzeń niepożądanych, ale także zdarzeń „neonatologicznych”. W porównaniu z dziećmi kobiet nieszczepionych, u dzieci matek zaszczepionych dTpa w jakimkolwiek okresie ciąży nie odnotowano zwiększonego ryzyka: wewnątrzmacicznego zgonu w ciągu 14 dni po szczepieniu ani po ukończeniu 24. tygodnia ciąży, zgonu dziecka w ciągu pierwszych 7 dni życia, małej lub bardzo małej urodzeniowej masy ciała, masy ciała zbyt małej do wieku płodowego, wcześniactwa, liczby punktów w skali Apgar w 5. minucie życia <8, wad wrodzonych, hospitalizacji na oddziale intensywnej terapii noworodka, przejściowego tachypnoë noworodków, zapalenia płuc, zespołu zaburzeń oddychania, posocznicy, ani drgawek. Średnia czasu hospitalizacji noworodków po porodzie nie różniła się istotnie pomiędzy dziećmi kobiet szczepionych i nieszczepionych dTpa.

Najnowsza analiza przeprowadzona w ramach amerykańskiego projektu Vaccine Safety Datalink, którą objęto okres 10 lat i 413 034 niemowląt wykazała, że – w porównania z dziećmi niezaszczepionych ciężarnych – dawka przypominająca dTpa podana w ciąży nie zwiększyła ryzyka hospitalizacji (OR: 0,94 [95% CI: 0,88–1,01]) ani zgonu (OR: 0,44 [95% CI: 0,17–1,13]) niemowlęcia w ciągu pierwszych 6 miesięcy życia, co dodatkowo potwierdza bezpieczeństwo tej strategii.

Piśmiennictwo:

1. Kharbanda E.O., Varquez-Benitez G., Lipkind H.S. i wsp.: Maternal Tdap vaccination: coverage and acute safety outcomes in the Vaccine Safety Datalink, 2007–2013. Vaccine, 2016; 34: 968–973
2. Donegan K., King B., Bryan P.: Safety of pertussis vaccination in pregnant women in UK: observational study. BMJ, 2014; 349: g4219. doi: 10.1136/bmj.g4219
3. Sukumaran L., McCarthy N.L., Kharbanda E.O. i wsp.: Association of Tdap vaccination with acute events and adverse birth outcomes among pregnant women with prior tetanus-containing immunizations. JAMA, 2015; 314: 1581–1587
4. Skoff T.H., Blain A.E., Watt J. i wsp.: Impact of the US maternal tetanus, diphtheria, and acellular pertussis vaccination program on preventing pertussis in infants <2 months of age: a case-control evaluation. Clin. Infect. Dis., 2017. doi: 10.1093/cid/cix724
5. Datwani H., Moro P.L., Harrington T., Broder K.R.: Chorioamnionitis following vaccination in the vaccine adverse event reporting system. Vaccine, 2015; 33: 3110–3113
6. Berenson A.B., Hirth J.M., Rahman M. i wsp.: Maternal and infant outcomes among women vaccinated against pertussis during pregnancy. Hum. Vaccin. Immunother., 2016, 12: 1965–1971
7. Furuta M., Sin J., Ng E.S.W., Wang K.: Efficacy and safety of pertussis vaccination for pregnant women – a systematic review of randomised controlled trials and observational studies. BMC Pregnancy and Childbirth, 2017; 17: 390. doi: 10.1186/s12884-017-1559-2
8. Sukumaran L., McCarthy N.L., Kharbanda E.O. i wsp.: Infant hospitalizations and mortality after maternal vaccination. Pediatrics, 2018; 141: e20173310
Zobacz także
Wybrane treści dla pacjenta
  • Szczepienie przeciwko odrze, śwince i różyczce
  • Zmiany skórne w ciąży
  • Nadciśnienie przewlekłe u kobiet w ciąży
  • Zakażenie wirusem cytomegalii w ciąży
  • Badania prenatalne
  • Szczepienia przed wyjazdem do Afryki Północnej
  • Ospa wietrzna u kobiet w ciąży
  • Pemfigoid ciężarnych
  • Małopłytkowość w czasie ciąży
  • Szczepienie przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi

Reklama

Napisz do nas

Zadaj pytanie ekspertowi, przyślij ciekawy przypadek, zgłoś absurd, zaproponuj temat dziennikarzom.
Pomóż redagować portal.
Pomóż usprawnić system ochrony zdrowia.

Przegląd badań