Noworodkowi błędnie podano szczepionkę BCG domięśniowo (w udo). Aktualnie dziecko ukończyło 1. mż. Nie choruje. W miejscu podania szczepionki stwierdzono zgrubienie podskórne. Czy należy powtórzyć szczepienie prawidłową techniką?
Szczepionkę BCG podaje się śródskórnie. Jest to trudne pod względem technicznym, dlatego czasami szczepionkę błędnie podaje się głębiej, najczęściej podskórnie. Zdarzają się także przypadki jej omyłkowego podania domięśniowo. Podanie standardowej dawki szczepionki podskórnie lub domięśniowo zwiększa ryzyko odczynów miejscowych, takich jak obrzęk, zaczerwienienie, tworzenie owrzodzenia, limfadenopatia lokalna (zwykle dołu pachowego) z tendencją do rozmiękania i tworzenie przetok skórnych, jednak żaden z nich nie stwarza zagrożenia dla rozwoju ogólnego immunokompetentnego dziecka. W pojedynczych przypadkach dużych zmian miejscowych, ograniczających ruchomość kończyny górnej, stosuje się interwencje chirurgiczne.
Optymalnie szczepionkę należy podać na wysokości 1/3 górnej części ramienia lewego. W piśmiennictwie opisano pojedyncze przypadki domięśniowego podania szczepionki w udo, ale dawką 10-krotnie większą niż zalecana (podanie całej, wielodawkowej fiolki BCG). Do takich sytuacji dochodziło w krajach, w których szczepionkę BCG podaje się na tej samej wizycie szczepiennej, co inne rutynowe szczepienia w 2. miesiącu życia dziecka. Zaszczepionych w ten sposób pacjentów obejmowano obserwacją, niektórych kierowano na chirurgiczne leczenie odczynu miejscowego lub zalecano izoniazyd, ponieważ nie ustalono jednolitych zaleceń postępowania. Wynikało to przede wszystkim ze znacznego przekroczenia zalecanej dawki preparatu.
W przypadku opisanym w pytaniu można się spodziewać miejscowego odczynu w obrębie uda, z obrzękiem i powiększeniem pachwinowych węzłów chłonnych, analogicznie jak po podaniu domięśniowym w ramię. Obowiązują takie same zasady postępowania jak w przypadku odczynów poszczepiennych po podaniu w ramię (p. Błędy wykonawcze przy realizacji szczepień – przyp. red.).
W żadnej z wymienionych sytuacji nie ma natomiast wskazań do ponownego podania szczepionki BCG.
Piśmiennictwo:
1. Charakterystyka Produktu Leczniczego Szczepionka przeciwgruźlicza BCG 102. Venkataraman A., Yusuff M., Liebeschuetz S. i wsp.: Management and outcome of Bacille Calmette-Guérin vaccine adverse reactions. Vaccine, 2015; 33 (41): 5470–5474
3. Cook I.F.: Subcutaneous vaccine administration – an outmoded practice. Hum. Vaccin. Immunother., 2021; 17 (5):1329–1341
4. Yaşöz G., Belet N., Şensoy G.: Overdose and intramuscular administration of Bacille Calmette-Guerin vaccine in a 2-month-old infant. Turk. J. Pediatr., 2014; 56 (6): 669–672
5. Pasteur M.C., Hall D.R.: The effects of inadvertent intramuscular injection of BCG vaccine. Scand. J. Infect. Dis., 2001; 33 (6): 473–474
