Jakie są wskazania i przeciwwskazania do stosowania donosowej szczepionki przeciwko grypie?

Skróty: BJK – białka jaja kurzego, ChPL – Charakterystyka Produktu Leczniczego, GKS – glikokortykosteroidy, IIV – inaktywowana szczepionka przeciwko grypie, LAIV-4 – donosowa, 4-walentna, atenuowana szczepionka przeciwko grypie, WHO – Światowa Organizacja Zdrowia

Jakie są wskazania i przeciwskazania do stosowania LAIV-4? Czy można ją podawać z innymi szczepionkami?

Wskazaniem do stosowania LAIV-4 dostępnej w Polsce jest zapobieganie zachorowaniom na grypę u dzieci i młodzieży w wieku 2–17 lat. Ten przedział wieku jest jednocześnie jednym z istotniejszych ograniczeń jej stosowania.

Do najważniejszych przeciwwskazań do podania LAIV-4 należą:

• nadwrażliwość na substancje czynne, na którąkolwiek substancję pomocniczą wymienioną w składzie szczepionki, w tym żelatynę i gentamycynę
• ciężka reakcja alergiczna (anafilaksja) na BJK (większość producentów szczepionek przeciwko grypie podaje w ChPL, że ciężka reakcja alergiczna na jaja lub BJK jest przeciwwskazaniem do szczepienia, jednak dostępne dane naukowe wskazują, że osoby z alergią na BJK na ogół dobrze tolerują współczesne szczepionki przeciwko grypie [zawierają bardzo niewielką ilość owoalbuminy]; zgodnie z aktualnymi zaleceniami ACIP osoby z alergią na BJK w wywiadzie, niezależnie od stopnia jej nasilenia, mogą otrzymać każdą szczepionkę przeznaczoną dla danej grupy osób – przyp. red.)
• niedobory odporności związane z takimi chorobami, jak: ostre i przewlekłe białaczki, chłoniaki, objawowe zakażenie HIV, niedobory odporności komórkowej lub spowodowane leczeniem glikokortykosteroidami (GKS) w dużych dawkach (LAIV-4 nie jest przeciwwskazana u osób z bezobjawowym zakażeniem HIV, u osób otrzymujących GKS miejscowo, wziewnie lub ogólnoustrojowo w małych dawkach, a także u osób otrzymujących GKS jako leczenie substytucyjne, np. w niewydolności nadnerczy). Wprawdzie przyjmowanie donosowych GKS nie jest przeciwwskazaniem do szczepienia (ponieważ działają miejscowo, a nie ogólnoustrojowo), należy jednak pamiętać, aby obu tych preparatów nie podawać jednocześnie; u dzieci z zaostrzeniem alergicznego nieżytu nosa szczepienie preparatem donosowym należy opóźnić do czasu ustąpienia objawów zaostrzenia lub podać szczepionkę „nieżywą” (inaktywowaną)
• przyjmowanie pochodnych kwasu acetylosalicylowego (ze względu na związek zespołu Reye’a z salicylanami i grypą wywołaną dzikim wirusem)
• ciężka astma lub czynne choroby układu oddechowego przebiegające ze świszczącym oddechem
• bliski kontakt z pacjentami w stanie ciężkiej immunosupresji (np. biorcami szpiku kostnego) – osoby zaszczepione LAIV-4 powinny przez 7–14 dni po szczepieniu unikać bliskiego kontaktu z takimi pacjentami ze znacznie obniżoną odpornością, wymagającymi specjalnego reżimu izolacyjnego
• ciąża
• przyjmowanie leków przeciwwirusowych aktywnych wobec wirusów grypy w ciągu ostatnich 48 h.

Zgodnie z ogólnymi zasadami dotyczącymi podawania szczepionek oraz wytycznymi ACIP dotyczącymi zapobiegania zachorowaniom na grypę za pomocą szczepień, LAIV-4 można podawać jednocześnie z innymi szczepionkami „nieżywymi” lub „żywymi”. Po podaniu LAIV-4 należy zachować co najmniej 4-tygodniowy odstęp przed podaniem kolejnej szczepionki „żywej”.

Warto podkreślić, że w przypadku inaktywowanej szczepionki przeciwko grypie (IIV) zaburzenia odporności nie stanowią przeciwskazania do szczepienia, a jej zastosowanie w tej grupie pacjentów może się wiązać co najwyżej z ryzykiem mniejszej skuteczności. U pacjentów z przeciwskazaniami do LAIV-4 należy stosować IIV. W przypadku nadwrażliwości na substancje czynne lub pomocnicze obowiązują takie same zasady, jak w przypadku LAIV-4.