Dziecko w wieku 7 lat z przewlekłym, limfocytarnym zapaleniem tarczycy (choroba Hashimoto), obecnie w eutyreozie. Endokrynolog wystawił dziecku zaświadczenie o przeciwwskazaniu do realizacji szczepień ochronnych z powodu rozpoznania choroby autoimmunizacyjnej. Czy choroba Hashimoto rzeczywiście jest przeciwwskazaniem do szczepień? Rodzice ogólnie są chętni do kontynuowania szczepień, mają jednak wątpliwości, czy powinni, skoro endokrynolog zdecydowanie im to odradził. Do tej pory dziecko otrzymało wszystkie obowiązkowe szczepienia należne do ukończenia 2. roku życia.
Jasne zalecenia dotyczące szczepień pacjentów z chorobami autoimmunizacyjnymi opracował European Alliance of Associations for Rheumatology (EULAR). Ostatnią aktualizację wytycznych opublikowano w 2019 roku, później wydano zalecenia dotyczące szczepienia przeciwko COVID-19, które następnie zaktualizowano na początku 2022 roku. Zgodnie z tymi wytycznymi u opisanego pacjenta choroba podstawowa, czyli przewlekłe limfocytarne zapalenie tarczycy, nie stanowi przeciwwskazania do szczepień. Choroba jest w okresie wyrównania, pacjent nie otrzymuje leczenia immunosupresyjnego, dlatego nie ma również powodów do odraczania szczepień. Po wykluczeniu ogólnych przeciwwskazań dziecko powinno otrzymać zaległe szczepienie przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi preparatem bezkomórkowym (DTaP), przeciwko poliomyelitis preparatem inaktywowanym (IPV) oraz przeciwko odrze, śwince i różyczce (MMR). Należy także zalecić szczepienie przeciwko COVID-19. Pacjentom z chorobami autoimmunizacyjnymi zaleca się szczepienia dodatkowe. Mimo że nie dotyczy to zapalenia tarczycy, pacjentom z tym zaburzeniem należy proponować coroczne szczepienie przeciwko grypie.
Sytuacja, kiedy inny lekarz wypowiada się w nieuzasadniony sposób na temat przeciwwskazań do szczepień, zawsze jest trudna. W opisanym przypadku lekarz rodzinny jest w korzystnym położeniu, ponieważ rodzice chcą szczepić swoje dziecko. Należy zatem poinformować rodziców, na jakiej podstawie zalecamy dziecku szczepienia, czyli na czym opieramy nasze rekomendacje. Warto też dodać, że to do lekarza rodzinnego lub pediatry należy realizacja profilaktyki chorób zakaźnych za pomocą szczepień, on jest specjalistą w tej dziedzinie i troszczy się o ochronę swoich pacjentów, wiedząc jak groźne mogą być dla nich te zakażenia. Proponuję również wpisać w dokumentację medyczną dziecka informację, na jakiej podstawie lekarz rodzinny podjął inną decyzję w sprawie szczepień niż endokrynolog. Trudniejsza jest sytuacja, kiedy rodzic nie chce wykonać szczepień i ma zaświadczenie o przeciwwskazaniu do ich realizacji od innego lekarza specjalisty, z którym nie zgadza się lekarz rodzinny lub pediatra. W takim przypadku, oprócz przekazania rodzicom zaleceń i informacji, na których je oparto, konieczny może być kontakt z lekarzem, który wydał takie zaświadczenie i przedyskutowanie z nim dalszego postępowania. W przeciwnym razie, jeśli lekarze nie wypracują wspólnego stanowiska, rodzic prawdopodobnie nie zgodzi się na zaszczepienie dziecka.
Piśmiennictwo:
1. Furer V., Rondaan Ch., Heijstek M.W. i wsp.: 2019 update of EULAR recommendations for vaccination in adult patients with autoimmune inflammatory rheumatic diseases. Ann. Rheum. Dis., 2019; 79: 39–522. Heijstek M.W., Ott de Bruin L.M., Bijl M. i wsp.: EULAR recommendations for vaccination in paediatric patients with rheumatic diseases. Ann. Rheum. Dis., 2011; 70 (10): 1704–1712
3. Landewé R.B.M., Kroon F.P.B., Alunno A. i wsp.: EULAR recommendations for the management and vaccination of people with rheumatic and musculoskeletal diseases in the context of SARS-CoV-2: the November 2021 update. Ann. Rheum. Dis., 2022: annrheumdis-2021-222006. doi: 10.1136/annrheumdis-2021-222006
