Jak należy postępować z noworodkiem, którego matka choruje na krztusiec? Dwa dni przed porodem kobieta zaczęła przyjmować azytromycynę.

Uważa się, że chory na krztusiec przestaje zakażać osoby z bliskiego kontaktu po 5 dniach stosowania zalecanego w tej chorobie antybiotyku (p. odp. na Czy zaszczepić przeciwko krztuścowi (szczepionką dTpa) 21-latka, jeśli w rodzinie rozpoznano krztusiec u 2-latka i niemowlęcia?). W sytuacji opisanej w pytaniu należy bezwzględnie pamiętać o izolacji matki od jej dziecka, a także od innych przebywających na oddziale kobiet i noworodków, jeszcze przez 3 kolejne dni leczenia azytromycyną.

U pracowników szpitala, którzy mieli kontakt z chorą, warto rozważyć zastosowanie chemioprofilaktyki poekspozycyjnej, a decyzję uzależnić od rodzaju kontaktu. Chemioprofilaktyką należy bezwzględnie objąć personel po bliskim kontakcie z chorą na krztusiec. Dotyczy to zwłaszcza osób, które mają kontakt lub mogą mieć kontakt z pacjentami z grupy ryzyka ciężkiego przebiegu krztuśca (np. noworodkami, niemowlętami lub kobietami w ciąży). Otrzymanie w przeszłości dawki przypominającej szczepionki dTpa nie zwalnia z konieczności wdrożenia takiej profilaktyki, ponieważ skuteczność szczepienia nie osiąga 100% i zmniejsza się stopniowo z upływem czasu. Pracowników, który nie zostali objęci chemioprofilaktyką, należy uwrażliwić na potrzebę wczesnego rozpoczęcia odpowiedniego leczenia w razie wystąpienia objawów wskazujących na krztusiec w ciągu 21 dni po kontakcie z chorą.

Należy także pamiętać o przestrzeganiu nieswoistych metod profilaktyki zakażeń przenoszonych drogą kropelkową, takich jak zakładanie maski twarzowej przez chorą i personel (tylko w okresie bliskiego kontaktu z osobą chorą) oraz higiena rąk.

U noworodka, który miał bliski kontakt z chorą, należy rozpocząć chemioprofilaktykę krztuśca z uwagi na duże ryzyko zakażenia, ciężkiego przebiegu i powikłań choroby. Według zaleceń AAP i CDC lekiem z wyboru w leczeniu i profilaktyce krztuśca w tej grupie wiekowej (z uwagi na ryzyko przerostowego zwężenia odźwiernika związanego ze stosowaniem erytromycyny u noworodków) jest azytromycyna w dawce 10 mg/kg mc. stosowana raz na dobę przez 5 dni.

Opisany przypadek – zwłaszcza obecnie, w sytuacji zwiększonej zapadalności na krztusiec wśród młodzieży i dorosłych – stanowi dobry pretekst do przypomnienia o zaleceniu szczepienia przypominającego dTpa kobietom planującym ciążę i innym członkom najbliższej rodziny noworodka, a także personelowi placówek opieki zdrowotnej, zgodnie z zasadą tzw. strategii kokonu. W ten sposób pośrednio można zmniejszyć ryzyko krztuśca u noworodków, niemowląt oraz innych pacjentów z grup ryzyka ciężkiego przebiegu krztuśca (szczepienie przypominające dTpa dla personelu oddziałów neonatologicznych i pediatrycznych jest szczepieniem zalecanym w Programie Szczepień Ochronnych na 2013 r.). U młodzieży i dorosłych w profilaktyce czynnej krztuśca stosuje się preparaty skojarzone przeciwko błonicy, krztuścowi i tężcowi ze zmniejszoną dawką antygenów (dTpa), które są przeznaczone do szczepień przypominających, a nie szczepienia podstawowego. W Polsce dostępne są dwa preparaty: Adacel (firmy SanofiPasteur) i Boostrix (firmy GSK). Zgodnie z charakterystyką produktu leczniczego Boostrix dawkę przypominającą tej szczepionki można powtarzać co 10 lat, natomiast Adacel na razie zarejestrowano tylko do stosowania jednorazowo.