Co wiemy o immunogenności, tolerancji i bezpieczeństwie trzeciej dawki (przypominającej) szczepionki Spikevax (Moderna) u dorosłych?
Immunogenność, tolerancję i bezpieczeństwo dawki przypominającej (trzeciej) szczepionki Spikevax (Moderna) oceniono w RCT fazy II, w którym m.in. 171 ochotnikom (61% kobiet) w wieku ≥18 lat (22% w wieku ≥65 lat) wyjściowo bez zakażenia SARS-CoV-2 podano 2 dawki standardowej wielkości (100 µg) szczepienia podstawowego w odstępie 28 dni, a następnie po upływie ≥6 miesięcy (mediana: 7,2 mies.) o połowę mniejszą dawkę przypominającą (50 µg). Wyniki porównano również z wynikami RCT III fazy będącego podstawą dopuszczenia do stosowania tego preparatu w schemacie podstawowym.
Dawka przypominająca (trzecia) Spikevax wzbudzała anamnestyczną humoralną odpowiedź immunologiczną. Wykazano, że GMT swoistych przeciwciał neutralizujących wariant wzorcowy SARS-CoV-2 28 dni po podaniu trzeciej dawki zwiększyła się 2-krotnie w porównaniu z GMT obserwowaną 28 dni po podaniu drugiej dawki w RCT III fazy. Odsetek osób, u których zaobserwowano ≥4-krotne zwiększenie miana swoistych przeciwciał neutralizujących w porównaniu z okresem wyjściowym był nieco mniejszy niż w tym samym okresie po podaniu drugiej dawki (88 vs 98%) w RCT III fazy (większe prawdopodobieństwo takiej odpowiedzi po dawce przypominającej dotyczyło osób z wyjściowo mniejszym stężeniem przeciwciał).
W RCT fazy II wykazano ponadto, że 28 dni po podaniu trzeciej dawki szczepionki Spikevax, w porównaniu z okresem wyjściowym, stężenie swoistych przeciwciał neutralizujących wariant wzorcowy SARS-CoV-2 zwiększyło się 13-krotnie (w tym 12-krotnie u osób w wieku 18–64 lat oraz 18-krotnie u osób w wieku ≥65 lat), a stężenie swoistych przeciwciał neutralizujących wariant Delta zwiększyło się 17-krotnie (w tym 16-krotnie u osób w wieku 18–64 lat oraz 22-krotnie u osób w wieku ≥65 lat).
Trzecia dawka Spikevax była dobrze tolerowana i bezpieczna. Zdefiniowane wcześniej miejscowe i ogólnoustrojowe NOP oceniano w okresie do 7 dni po podaniu dawki przypominającej. Zdarzenia niepożądane spontanicznie zgłaszane przez uczestników badania oceniano do 28 dni po podaniu trzeciej dawki, natomiast ocena ciężkich zdarzeń niepożądanych potrwa do zakończenia badania (aktualnie mediana obserwacji wynosi: 5,7 mies.). Po podaniu trzeciej dawki obserwowano typowe dla Spikevax, opisywane wcześniej miejscowe i ogólnoustrojowe NOP, zazwyczaj o łagodnym lub umiarkowanym nasileniu. Ogółem u osób w wieku ≥18 lat najczęstszymi miejscowymi NOP były: ból, zaczerwienienie lub obrzęk w miejscu wstrzyknięcia oraz powiększenie okolicznych węzłów chłonnych. Objawy najczęściej pojawiały się w okresie od pierwszej do trzeciej doby po szczepieniu i ustępowały w ciągu 1–2 dni. Zarówno u osób w wieku 18–64 lat (87,6 vs 88,4%), jak i osób w wieku ≥65 lat (78,9 vs 76,7%) reakcje miejscowe po trzeciej dawce zgłaszano z podobną częstością, jak po drugiej. Ogółem u osób w wieku ≥18 lat najczęstszymi ogólnoustrojowymi NOP były: zmęczenie, ból głowy, ból mięśni, ból stawów lub dreszcze, głównie o łagodnym lub umiarkowanym nasileniu. Najczęściej pojawiały się w drugiej dobie po szczepieniu i ustępowały w ciągu 1–2 dni. Ogólnoustrojowe NOP ograniczające codzienną aktywność zgłaszano rzadko. U osób w wieku 18–64 lat częstość ogólnoustrojowych NOP po podaniu trzeciej dawki była podobna do obserwowanej po podaniu dawki drugiej, natomiast rzadziej obserwowano NOP o znacznym nasileniu. U osób w wieku ≥65 lat niektóre ogólnoustrojowe NOP (ból mięśni, ból stawów) obserwowano częściej po podaniu dawki trzeciej niż po drugiej, podobnie jak NOP o znacznym nasileniu. Ogółem miejscowe i ogólnoustrojowe NOP występowały rzadziej u osób w wieku ≥65 lat niż 18–64 lat (tab.).
| Tabela. Częstość ogólnoustrojowych NOP po podaniu trzeciej (50 µg) i drugiej (100 µg) dawki szczepionki Spikevax u osób w wieku ≥18 lat w RCT II fazy | ||||
|---|---|---|---|---|
| Odczyn | Po trzeciej dawce (%) | Po drugiej dawce (%) | ||
| 18–64 lata | ≥65 latb | 18–64 latc | ≥65 latd | |
| NOP niezależnie od nasilenia | ||||
| zmęczenie | 62 | 47,4 | 67,7 | 53,5 |
| ból głowy | 56,1 | 42,1 | 58,9 | 39,5 |
| ból mięśni | 49,6 | 47,4 | 57,4 | 34,9 |
| ból stawów | 41,9 | 39,5 | 42,6 | 25,6 |
| dreszcze | 40,3 | 18,4 | 45,8 | 16,3 |
| nudności/wymioty | 12,4 | 7,9 | 23,2 | 11,6 |
| gorączka >38°C | 15,5 | 5,4 | 7 | 4,7 |
| NOP o znacznym nasileniu | ||||
| zmęczenie | 3,1 | 7,9 | 10,3 | 4,7 |
| ból głowy | 0,8 | 2,6 | 5,2 | 0 |
| ból mięśni | 3,1 | 2,6 | 9,7 | 2,3 |
| ból stawów | 3,1 | 2,6 | 5,2 | 0 |
| dreszcze | 0 | 0 | 0,6 | 0 |
| nudności/wymioty | 0 | 0 | 0 | 0 |
| gorączka >38,9°C | 1,6 | 0 | 1,9 | 2,3 |
| NOP – niepożądany odczyn poszczepienny a 155 osób; b 38 osób; c 129 osób; d 48 osób | ||||
W okresie do miesiąca po podaniu trzeciej dawki ≥1 zdarzenie niepożądane zgłosiło 11,7% uczestników, najczęściej ból głowy (2,3%) lub zmęczenie (2,3%). Spośród zdarzeń niepożądanych objętych szczególnym monitorowaniem (tj. reakcja nadwrażliwości typu natychmiastowego, porażenie nerwu twarzowego typu Bella, zapalenie mięśnia sercowego lub osierdzia, omdlenie) zgłoszono 1 przypadek porażenia nerwu twarzowego typu Bella oraz 3 przypadki reakcji nadwrażliwości typu natychmiastowego. Nie zgłoszono ciężkich lub zagrażających życiu zdarzeń niepożądanych związanych z podaniem szczepionki.
Piśmiennictwo:
1. Miller J.: Safety and Immunogenicity of a 50 µg Booster Dose of mRNA-1273 (Moderna COVID-19 Vaccine) https://www.fda.gov/media/153089/download (dostęp: 03.11.2021)2. Vaccines and Related Biological Products Advisory Committee. FDA Briefing Document. EUA amendment request for a booster dose of the Moderna COVID-19 Vaccine. https://www.fda.gov/media/152991/download (dostęp: 03.11.2021)
