Jakie zalecenia przekazać rodzicom po szczepieniu przeciwko COVID-19?

Zalecenia wydawane rodzicom po szczepieniu dziecka przeciwko COVID-19 nie różnią się od zaleceń przekazywanych po wszystkich innych szczepieniach. Bezpośrednio po szczepieniu dziecko powinno pozostać przez ≥15 min na terenie przychodni, w której wykonano szczepienie (p. także Jakie są przeciwwskazania do szczepienia przeciwko COVID-19 dzieci w wieku 5–11 lat? – przyp. red.). Dzieci, które otrzymały szczepienie przeciwko COVID-19, nie wymagają profilaktycznego podawania leków przeciwbólowych i przeciwgorączkowych.

Rodziców należy poinformować o możliwych NOP. Najczęściej obserwowanym miejscowym NOP jest ból w miejscu wstrzyknięcia. Rzadziej pojawia się zaczerwienienie i obrzęk. U dziecka może również wystąpić: ogólne osłabienie, ból głowy i mięśni oraz dreszcze. U dzieci w wieku 5–11 lat, które otrzymują dawkę 10 µg, rzadziej niż w populacji dorosłych obserwowano gorączkę. Objaw ten częściej stwierdzano po podaniu drugiej dawki (u ok. 7% zaszczepionych). Wśród młodzieży w wieku 12–15 lat objaw ten po drugiej dawce zgłaszało około 20% zaszczepionych. Należy uspokoić rodziców, że większość zgłaszanych miejscowych i ogólnoustrojowych NOP jest łagodna i ustępuje samoistnie w ciągu kilku dni po szczepieniu (zazwyczaj w ciągu 1–2 dni). Jeśli dziecko wymaga podania leków przeciwbólowych lub przeciwgorączkowych można, je stosować tak samo jak po innych szczepieniach (lub w przebiegu gorączki o innej etiologii). Najczęściej zaleca się podanie paracetamolu, jednak nie ma również przeciwwskazań do podania preparatu zawierającego ibuprofen (z wyjątkiem pacjentów z istotną małopłytkowością).

Jedyną sytuacją, na którą szczególnie trzeba wyczulić rodziców, są objawy mogące wskazywać na zapalenie mięśnia sercowego lub osierdzia, czyli ból w klatce piersiowej, duszność, uczucie szybkiego lub nierównego rytmu serca. Jest to bardzo rzadki NOP obserwowany po szczepieniu preparatami mRNA, najczęściej u nastolatków >12. roku życia i młodych dorosłych, częściej u chłopców i po podaniu drugiej dawki szczepionki. Częstość zapalenia mięśnia sercowego po szczepieniu u nastolatków w wieku 12–15 lat oszacowano na około 70 przypadków/milion podanych dawek, a w grupie wiekowej 16–17 lat na około 106 przypadków/milion podanych dawek (częstość po drugiej dawce). Aktualnie nie ma danych potwierdzających, że ryzyko zapalenia mięśnia sercowego po szczepieniu preparatem mRNA dotyczy też młodszych dzieci (w wieku 5–11 lat), jednak do systemu biernego nadzoru nad NOP w USA zgłaszano pojedyncze przypadki także u dzieci w wieku <12 lat. Wstępnie oszacowano, że w okresie pierwszych 7 dni po podaniu drugiej dawki szczepionki ryzyko zapalenia mięśnia sercowego u chłopców w wieku 5–11 lat może wynosić około 4 przypadki/milion podanych dawek.

Objawy zapalenia mięśnia sercowego pojawiają się w pierwszych dniach po szczepieniu, najczęściej do trzeciej doby, a w niemal wszystkich przypadkach w pierwszym tygodniu po podaniu szczepionki. W związku z tym, jeśli dziecko zgłasza ból w klatce piersiowej, uczucie kołatania lub szybkiego rytmu serca, trudności w oddychaniu lub rodzic zaobserwuje inne niepokojące objawy związane z układem krążenia, powinien zgłosić się do lekarza POZ lub bezpośrednio do szpitala, aby przeprowadzić właściwą diagnostykę. Informując rodzica o tym NOP, należy podkreślić, że występuje on bardzo rzadko i zwykle przebiega łagodnie. Te zaburzenia czynności serca po szczepieniu są nie tylko dużo rzadsze, ale mniej nasilone i ustępują szybciej niż w przypadku zapalenia mięśnia sercowego o innej etiologii, również związanej z zakażeniem SARS-CoV-2 (p. także pyt. Czy uzasadnione jest zalecenie unikania przez dzieci wysiłku fizycznego po szczepieniu przeciwko COVID-19? – przyp. red.).