Kiedy można uznać w praktyce, że narażenie na ukłucia kleszczy i ryzyko odkleszczowego zapalenia mózgu (KZM) jest zwiększone? Czy dziecko, u którego rodzice znajdowali w ciągu roku 1–3 kleszczy po zabawie w parku lub lesie niedaleko domu, narażone jest na zwiększone ryzyko KZM?
Myślę, że najrozsądniej będzie korzystać z powszechnie uznanych czynników ryzyka. Za należące do grupy ryzyka KZM uważa się:
- osoby uprawiające aktywność rekreacyjną na otwartej przestrzeni,
- wszystkie osoby pracujące zawodowo na świeżym powietrzu, zwłaszcza na terenach zielonych (łącznie z obszarami zieleni miejskiej),
- osoby podróżujące do regionów uznanych za endemiczne, jeśli aktywności podejmowane w trakcie pobytu niosą ze sobą ryzyko pokłucia przez kleszcze.
- osoby zamieszkujące tereny o wysokiej endemiczności dla KZM – zgodnie z definicją WHO (≥5 przypadków/100 000 osób/rok) – w takim przypadku zalecane jest objęcie szczepieniami populacyjnymi.
Ze względu na ciężki przebieg choroby u osób w podeszłym wieku oraz jej istotny wpływ na rozwój neurologiczny u dzieci, obie te grupy powinny w pierwszej kolejności zostać objęte profilaktyką szczepienną. Mieszkańcom terenów o niskiej i umiarkowanej endemiczności zgodnie z definicją WHO (1–5 przypadków/100 000 osób/rok) rekomenduje się szczepienia przeciw KZM, zwłaszcza osobom obciążonym zwiększonym ryzykiem zachorowania KZM, a także dzieciom oraz osobom w wieku podeszłym. Dodam, że cały teren Polski należy uznać za endemiczny pod względem KZM (zapadalność 1–5 przypadków/100 000), a północno-wschodnią Polskę za rejon wysoce endemiczny (>5 przypadków/100 000), w który powinny być prowadzone szczepienia populacyjne.
Podsumowując, dziecko z racji swojego wieku i dowiedzionego narażenia na kleszcze powinno zostać zakwalifikowane do szczepienia przeciwko KZM.
Piśmiennictwo:
1. Kuchar E., Zajkowska J., Flisiak R. i wsp.: Epidemiologia, diagnostyka i profilaktyka kleszczowego zapalenia mózgu w Polsce i wybranych krajach europejskich – stanowisko polskiej grupy ekspertów [Epidemiology, diagnosis, and prevention of tick-borne encephalitis in Poland and selected European countries - a position statement of the Polish group of experts]. Med Pr., 2021; 72 (2): 193-2102. Stefanoff P., Siennicka J., Kaba J. i wsp.: Identification of new endemic tick-borne encephalitis foci in Poland – a pilot seroprevalence study in selected regions. Int. J. Med. Microbiol., 2008; 298 (Supl. 1): 102–107
3. WHO. Vaccines against tick-borne encephalitis: WHO position paper. www.who.int/teams/immunization-vaccines-and-biologicals/policies/position-papers/tick-borne-encephalitis
4. Steffen R.: Tick-borne encephalitis (TBE) in children in Europe: Epidemiology, clinical outcome and comparison of vaccination recommendations. Ticks Tick Borne Dis., 2019; 10: 100–110
