Kiedy można wznowić szczepienia u 2-miesięcznego niemowlęcia, które przebyło zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych o nieustalonej etiologii (cytoza ok. 100, posiewy jałowe). Stan dziecka był i jest dobry, nie obserwowano żadnych objawów neurologicznych. Na jak długo należy odroczyć szczepienia? Czy konieczna jest zgoda neurologa przed szczepieniem (często wymagana przez lekarzy POZ)?
Zgodnie z ogólnymi zaleceniami Advisory Commitee on Immunization Practices (ACIP) oraz wytycznymi kanadyjskimi szczepienia można rozpocząć czy kontynuować, jeżeli pozwala na to ustabilizowany stan dziecka, czyli po ustąpieniu ostrych objawów choroby oraz gdy ewentualne powikłania pochorobowe już nie postępują. Nie określono dokładnie, po jakim czasie od przebycia zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych można kontynuować szczepienia. Po hospitalizacji w następstwie poważnej choroby jest to zwykle okres 3–4 tygodni. Przykładowo w Stanach Zjednoczonych i krajach europejskich po przebyciu ropnego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych o etiologii H. influenzae zaleca się dokończenie niepełnego schematu szczepienia przeciwko Hib w 4. tygodniu po chorobie, albo w każdym innym późniejszym terminie, jeśli nie uczyniono tego wcześniej. U pacjentów, u których etiologia neuroinfekcji jest znana (np. neuroinfekcja wirusowa) oraz pacjentów, którzy całkowicie wyzdrowieli, nie należy zatem niepotrzebnie opóźniać szczepień. Jeżeli natomiast rozwijają się powikłania, sądzę, że warto odczekać około 3–4 miesięcy, by uniknąć dylematów, czy są następstwem choroby czy szczepienia. Problem występuje, gdy zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych (lub encefalopatia czy zapalenie mózgu) rozwinęło się w ciągu 7 dni po szczepieniu. Wówczas zalecałbym daleko posuniętą ostrożność – takich pacjentów można szczepić dopiero po ustabilizowaniu się stanu neurologicznego i wykluczeniu związku przyczynowego ze szczepieniem, co wymaga licznych specjalistycznych konsultacji i poszerzonej diagnostyki.
Podsumowując, w przypadku opisanego pacjenta prawdopodobnie mamy do czynienia z niepowikłanym, wirusowym zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych (ropne zakażenie wykluczono), które wystąpiło bez związku ze szczepieniem. Obecny stan dziecka jest dobry i pozwala na rozpoczęcie szczepień po 3–4 tygodniach od wypisania ze szpitala. Konsultacja neurologiczna jest zbędna, skoro nie doszło do rozwoju powikłań neurologicznych. Dzieci po przebyciu neuroinfekcji należą do grupy większego ryzyka, dlatego wymagają szczególnej ochrony przed neuroinfekcjami. Należy zatem zaproponować rodzicom poszerzenie PSO o szczepienia zalecane (np. przeciwko pneumokokom i meningokokom).
Piśmiennictwo:
1. General recommendations on immunization. Recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP). MMWR, 2011; 60 (RR-02): 1–60,
http://www.mp.pl/szczepienia/artykuly/wytyczne/show.html?id=71734
2. Canadian Immunization Guide 2006; http://www.phac-aspc.gc.ca/publicat/cig-gci (cyt. 28.01.2013)
3. Pickering L.K., Baker C.J., Kimberlin D.W. i wsp.: Red Book: Report of the Committee on Infectious Diseases. Wyd. 28., AAP, 2009
4. Immunisation against infectious disease „Green Book” 2006; www.dh.gov.uk/en/Publichealth/Immunisation/Greenbook/index.htm (cyt. 28.01.2013)
5. Haemophilus influenzae infections. W: Red Book: Report of the Committee on Infectious Diseases. Wyd. 27., AAP, Elk Grove Village, 2006: 310–318
