Jakie było ryzyko zdarzeń niepożądanych po szczepionce Comirnaty, a jakie po zakażeniu SARS-CoV-2?

Skróty: ACIP – Advisory Committee on Immunization Practices, CDC – Centers for Disease Control and Prevention, COVID-19 (coronavirus disease) – choroba spowodowana przez SARS-CoV-2, RR (relative risk) – ryzyko względne, SARS-CoV-2 (severe acute respiratory syndrome coronavirus 2) – koronawirus zespołu ostrej niewydolności oddechowej 2

Odpowiedzi na to pytanie dostarczyły 2 duże populacyjne badania kohortowe przeprowadzone w Izraelu. W pierwszym, którym objęto populację 1 769 656 osób (52% mężczyzn) w wieku ≥16 lat (mediana: 38 lat, 82% w wieku <60 lat) bez zakażenia SARS-CoV-2 w przeszłości (884 828 osób zaszczepionych preparatem Comirnaty i 884 828 osób nieszczepionych, odpowiednio dobranych m.in. pod względem wieku, płci, chorób współistniejących [grupa kontrolna]),¹ szczepienie preparatem Comirnaty (w ciągu 42 dni po każdej z dawek), w porównaniu z osobami nieszczepionymi, wiązało się z 3-krotnie większą częstością zapalenia mięśnia sercowego (RR: 3,24 [95% CI: 1,55–12,44]; ok. 3 dodatkowych przypadków/100 000 zaszczepionych [95% CI: 1–4,6]), 2,5-krotnie większą częstością powiększenia węzłów chłonnych w okolicy wstrzyknięcia (RR: 2,43 [95% CI: 2,05–2,78]; 78 dodatkowych przypadków/100 000 zaszczepionych [95% CI: 64,1–89,3]) i nieznacznie częstszym występowaniem zapalenia wyrostka robaczkowego (RR: 1,40 [95% CI: 1,02–2,01]; 5 dodatkowych przypadków/100 000 zaszczepionych [95% CI: 0,3–9,9]). Szczepienie nie wiązało się natomiast ze zwiększonym ryzykiem arytmii, zapalenia stawów lub artropatii, porażenia nerwu twarzowego typu Bella, zdarzeń mózgowo-naczyniowych, zakrzepicy żył głębokich, zakażenia wirusem opryszczki zwykłej, limfopenii, zawału serca, neutropenii, niedoczulicy, zatorowości płucnej, drgawek, omdlenia, małopłytkowości, zapalenia błony naczyniowej oka, zawrotów głowy (p. także Co wiadomo z nadzoru nad bezpieczeństwem szczepionek przeciwko COVID-19? – przyp. red.).

Dodatkowo szczepienie preparatem Comirnaty wiązało się z istotnie mniejszym ryzykiem ostrej niewydolności nerek, niedokrwistości, krwawienia wewnątrzczaszkowego, innych zdarzeń zakrzepowych (analizowane łącznie: zatorowość lub zakrzepica tętnicza, zatorowość lub zakrzepica żylna, niedokrwienie jelit, zakrzepica żyły wrotnej, zakrzepica zatok opony twardej).

Oceniono także ryzyko związane z zakażeniem SARS-CoV-2 w grupie 346 212 osób w wieku ≥16 lat (mediana: 34 lata; 89% w wieku <60 lat), w tym 173 106 zakażonych SARS-CoV-2 i 173 106 osób, u których nie potwierdzono zakażenia (grupa kontrolna). Zaobserwowano, że zakażenie SARS-CoV-2 wiązało się z istotnym zwiększeniem ryzyka dużej liczby zdarzeń niepożądanych: >18-krotnie większym ryzykiem zapalenia mięśnia sercowego (RR: 18,28 [95% CI: 3,95–25,12]; 11 dodatkowych przypadków/100 000 osób [95% CI: 5,6–15,8]), 15-krotnie większym ryzykiem ostrej niewydolności nerek (RR: 14,83 [95% CI: 9,24–28,75]; 125 przypadków/100 000 osób [95% CI: 107–142,6]), 12-krotnie większym ryzykiem zatorowości płucnej (RR: 12,14 [95% CI: 6,89–29,2]; ok. 62 przypadków/100 000 osób [95% CI: 48,5–75,4]), 7-krotnie krwawienia wewnątrzczaszkowego (RR: 6,89 [95% CI: 1,90–19,16]; ok. 8 przypadków/100 000 osób [95% CI: 2,7–12,6]), >5-krotnie zapalenia osierdzia (RR: 5,39 [95% CI: 2,22–23,58]; ok. 11 przypadków/100 000 osób [95% CI: 4,9–16,9]), >4-krotnie zawału serca (RR: 4,47 [95% CI: 2,47–9,95]; 25 przypadków/100 000 osób [95% CI: 16,2–33,9]), a także prawie 4-krotnie większym ryzykiem zakrzepicy żył głębokich (RR: 3,78 [95% CI: 2,5–6,59]; 43 przypadki/100 000 osób [95% CI: 29,9–56,6]). Ryzyko wielu ciężkich zdarzeń niepożądanych (w tym zapalenia mięśnia sercowego lub osierdzia) było kilka do kilkunastu razy większe po zakażeniu SARS-CoV-2 niż po szczepieniu Comirnaty.¹

W drugim z izraelskich populacyjnych badań kohortowych (z udziałem >5 mln osób) zaobserwowano, że częstość zapalenia mięśnia sercowego w okresie do 21 dni po podaniu pierwszej lub drugiej dawki Comirnaty była ogółem mała i wyniosła odpowiednio 0,64 lub 3,83/100 000 zaszczepionych mężczyzn oraz 0,07 lub 0,46/100 000 zaszczepionych kobiet.² Była większa po podaniu drugiej dawki Comirnaty niż po dawce pierwszej, zwłaszcza u mężczyzn w wieku 16–19 lat (p. także Co wiadomo z nadzoru nad bezpieczeństwem szczepionek przeciwko COVID-19? – przyp. red.). Ryzyko zapalenia mięśnia sercowego w ciągu 30 dni po podaniu drugiej dawki Comirnaty, w porównaniu z osobami nieszczepionymi, było ogółem 2-krotnie większe (RR: 2,35 [95% CI: 1,1–5,02]), w tym niemal 9-krotnie większe u mężczyzn w wieku 16–19 lat (RR: 8,96 [95% CI: 4,5–17,83]), 6-krotnie większe u mężczyzn w wieku 20–24 lat (RR: 6,13 [95% CI: 3,16–11,88]) i 3-krotnie większe u mężczyzn w wieku 25–29 lat (RR: 3,58 [95% CI: 1,82–7,01]).

Wstępne obserwacje przeprowadzone w Izraelu w całej populacji dorosłych (jeszcze nieopublikowane, ale przedstawione na posiedzeniu ACIP pod koniec listopada 2021 r.) wskazują, że ogólna częstość występowania zapalenia mięśnia sercowego lub osierdzia po dawce przypominającej szczepionki Comirnaty mieści się w połowie przedziału wartości po pierwszej i po drugiej dawce, a czynniki ryzyka są podobne (mężczyźni w wieku <30 lat; nie odnotowano żadnych przypadków u kobiet).³ Eksperci CDC oszacowali, że ryzyko hospitalizacji z powodu COVID-19 u osób, które nie otrzymały dawki przypominającej po 6 miesiącach, jest większe niż ryzyko zapalenia mięśnia sercowego lub osierdzia związanych czasowo z podaniem tej dawki: prawie 9-krotnie u mężczyzn i 114-krotnie u kobiet w wieku 18–29 lat oraz niemal 150-krotnie u osób w wieku 30–49 lat.³ U dorosłych w każdej grupie wiekowej bilans korzyści i ryzyka związanych z otrzymaniem dawki przypominającej szczepionki Comirnaty jest dodatni.

W dużym brytyjskim populacyjnym badaniu obserwacyjnym wykazano, że u osób dorosłych ryzyko małopłytkowości i zdarzeń zakrzepowo-zatorowych było kilka razy większe w okresie 28 dni po zakażeniu SARS-CoV-2 niż u osób zaszczepionych przeciwko COVID-19 szczepionką Comirnaty (p. także Co wiadomo z nadzoru nad bezpieczeństwem szczepionek przeciwko COVID-19? – przyp. red.).⁴