Czy u osób zaszczepionych przeciwko japońskiemu zapaleniu mózgu (Japanese encephalitis – JE) szczepienie przeciwko odkleszczowemu zapaleniu mózgu (KZM) przeprowadza się zgodnie ze standardowym schematem? Dziewczynka 9-letnia pochodząca z Korei Południowej otrzymała 3 dawki szczepionki przeciwko JE, ostatnią dawkę podano w lipcu 2016 roku.
Tak, szczepienie przeciwko KZM przeprowadza się zgodnie z typowym schematem. Chociaż flawiwirusy wywołujące obie choroby są spokrewnione, szczepienia przeciwko KZM i JE traktujemy jako osobne. Pojawiły się co prawda doniesienia o możliwej ochronie krzyżowej, jednak w Charakterystyce Produktu Leczniczego (ChPL) żadnej z wymienionych szczepionek nie wspomniano o ewentualnych istotnych interakcjach. W ChPL FSM Immun zawarto tylko zalecenie: „Stosowanie innych szczepionek równocześnie z FSME-IMMUN 0,25 ml Junior należy wykonywać wyłącznie zgodnie z oficjalnymi zaleceniami. Jeżeli równocześnie będą stosowane inne szczepionki we wstrzyknięciach, należy podawać je w inne miejsca (najlepiej w inne kończyny)”. Podobnie w ChPL Ixiaro napisano skrótowo: „Nie zaobserwowano pogorszenia się profilów bezpieczeństwa szczepionki IXIARO i pozostałych badanych szczepionek podczas ich jednoczesnego stosowania”, choć dotyczyło do szczepień przeciwko WZW typu A i wściekliźnie. Szersze informacje znaleźć można w stanowisku WHO (p. 4. punkt piśmiennictwa). Obie szczepionki są inaktywowane i bardzo bezpieczne. Według WHO koadministacja szczepionek przeciw japońskiemu zapaleniu mózgu nie zwiększa ich reaktogenności czy działań niepożądanych. Tym bardziej podanie z kilkuletnim odstępem czasowym jest bezpieczne.
Podsumowując, szczepienie przeciwko KZM wykonujemy zupełnie niezależnie od szczepienia przeciw japońskiemu zapaleniu mózgu. Nie ma powodu do obaw o interakcje. Zjawisko reakcji krzyżowej ma przede wszystkim znaczenie w diagnostyce serologicznej chorób wywołanych przez flawiwirusy, ponieważ utrudnia rozpoznanie przyczyny zapalenia mózgu. Możliwa ochrona krzyżowa jest niepełna i dotyczy jedynie części szczepionych.
Piśmiennictwo:
1. Charakterystyka Produktu Leczniczego FSME Immun2. Charakterystyka Produktu Leczniczego Ixiaro
3. Japanese Encephalitis Vaccines: WHO position paper (www.who.int/publications/i/item/who-wer9009-69-88)
4. Vaccines against tick-borne encephalitis: WHO position paper (www.who.int/publications/i/item/WHO-WER8624)
5. Chan K.R., Ismail A.A., Thergarajan G. i wsp.: Serological cross-reactivity among common flaviviruses. Front Cell Infect Microbiol., 2022; 12: 975398
6. Hassert M., Brien J.D., Pinto A.K.: Mouse models of heterologous flavivirus immunity: a role for cross-reactive T cells. Front Immunol., 2019; 10: 1045
7. Mansfield K.L., Horton D.L., Johnson N. i wsp.: Flavivirus-induced antibody cross-reactivity. J Gen Virol., 2011; 92 (Pt 12): 2821–2829
8. Allwinn R., Doerr H.W., Emmerich P. i wsp.: Cross-reactivity in flavivirus serology: new implications of an old finding? Med. Microbiol. Immunol., 2002; 190: 199–202
