Omyłkowe podanie samego rozpuszczalnika szczepionki MMR

Pielęgniarka przez pomyłkę podała 13-miesięcznemu dziecku sam rozpuszczalnik do sporządzenia roztworu do wstrzykiwań szczepionki przeciwko odrze, śwince i różyczce (Priorix). Czy taka pomyłka wiąże się z ryzykiem wystąpienia zdarzeń niepożądanych? Czy prawidłowo przygotowaną szczepionkę można podać od razu, czy należy odczekać jakiś czas? Jeżeli od razu, to czy wstrzyknięcie należy wykonać w drugie udo?

Podanie samego rozpuszczalnika nie stanowi problemu z punktu widzenia immunologii i odporności poszczepiennej – jest to czysta woda destylowana (woda do wstrzykiwań) w niewielkiej objętości (0,5 ml). Dla wyjaśnienia, woda do wstrzykiwań jest jałowym płynem, wolnym od pirogenów, który nie ma działania farmakologicznego. Służy do rozcieńczania lub rozpuszczania odpowiednich leków podawanych pozajelitowo. Nie powinno się jej stosować samej, ponieważ jako substancja hipotoniczna może uszkadzać komórki (np. powodując hemolizę krwinek) lub lokalnie mięśnie. Z tego powodu przed podaniem pacjentowi wodę do wstrzykiwań zawsze należy zmieszać z co najmniej jednym lekiem. W sytuacji opisanej w pytaniu wodę do wstrzykiwań należało zmieszać ze szczepionką, czyli substancją czynną (zawartą w niepodanym proszku). Biorąc pod uwagę niewielką objętość rozpuszczalnika (0,5 ml), ryzyko istotnych działań niepożądanych wynikających ze wstrzyknięcia wody destylowanej jest znikome.

Ze względu na brak przeciwwskazań szczepienie przeciwko odrze, śwince i różyczce (Priorix) należy przeprowadzić jak najszybciej. Jeśli nie ma znacznego odczynu miejscowego po podaniu rozpuszczalnika, szczepionkę można podać w tę samą okolicę, choć optymalne będzie wykonanie wstrzyknięcia w drugą kończynę, co w razie wystąpienia odczynu miejscowego pozwoli dokładniej ustalić jego przyczynę.

Należy również pamiętać, że podanie niewłaściwie przygotowanej szczepionki (w przypadku opisanym w pytaniu podanie samego rozpuszczalnika) jest błędem wykonawczym. Warto zatem ocenić, jak doszło do danego błędu wykonawczego i wdrożyć odpowiednie rozwiązania, aby uniknąć takich sytuacji w przyszłości.