Jaka jest aktualna epidemiologia cholery na świecie?

Cholera jest bardzo zakaźną, ostrą, bakteryjną chorobą układu pokarmowego wywoływaną przez przecinkowca cholery (V. cholerae), głównie przez toksynogenną serogrupę O1, rzadziej O139. Rezerwuarem V. cholerae O1 jest woda, a do zakażenia człowieka dochodzi w wyniku spożycia wody zanieczyszczonej ludzkimi odchodami (wody gruntowe, rzeki, delty rzek, zbiorniki wody słodkiej, wody przybrzeżne, w tym morskie) lub pokarmu (surowych lub niedosmażonych ryb, skorupiaków [raki, kraby, langusty, homary, krewetki], mięczaków [ślimaki, małże, ostrygi], roślin morskich [algi]), rzadziej w wyniku bezpośredniego kontaktu z wydalinami osoby chorej. Okres wylęgania cholery wynosi od kilkunastu godzin do 5 dni. Bezobjawowy nosiciel może wydalać z kałem przecinkowce cholery przez kilka tygodni lub miesięcy.

Zakażenie toksynogennym szczepem O1 V. cholerae ma zróżnicowany przebieg kliniczny. U 10% zakażonych choroba ma ciężki przebieg, a jej głównym objawem jest wodnista biegunka, która bez odpowiedniego leczenia w ciągu kilku godzin może doprowadzić do ciężkiego odwodnienia i zgonu. Śmiertelność w przebiegu biegunki cholerycznej szacuje się nawet na 50% w przypadku braku odpowiedniego leczenia do <1% w przypadku zastosowania odpowiedniej płynoterapii (intensywne nawodnienie doustne, a w razie konieczności dożylne [przy ciężkim odwodnieniu, we wstrząsie hipowolemicznym]).

W leczeniu przyczynowym stosuje się antybiotyki, które skracają czas trwania choroby i zmniejszają zapotrzebowanie na płyny (leki pierwszego wyboru: opcje – tetracyklina p.o. 500 mg co 6 h przez 3 dni, doksycyklina p.o. 300 mg jednorazowo, azytromycyna p.o. 500 mg co 24 h przez 3 dni; leki drugiego wyboru: opcje – cyprofloksacyna p.o. 1 g jednorazowo, erytromycyna p.o. 250 mg co 8 h przez 3 dni).

Potwierdzeniem rozpoznania cholery jest hodowla V. cholerae (identyfikacja z oceną serogrupy) w próbce kału lub wymazie z odbytu (do transportu próbki i hodowli V. cholerae używa się specjalnego podłoża). W próbce kału wykonuje się też badanie mikroskopowe w ciemnym polu widzenia oraz testy molekularne lub antygenowe.

Cholera występuje endemicznie w >50 krajach na świecie i może być przyczyną dużych epidemii związanych ze spożywaniem zanieczyszczonej wody i pokarmów oraz złymi warunkami sanitarnymi (aktualizowana co miesiąc lista krajów z utrzymującą się transmisją cholery dostępna jest m.in. na stronie internetowej CDC: wwwnc.cdc.gov/travel/diseases/cholera#areas).

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) szacuje, że rocznie dochodzi do 1,3–4 milionów zachorowań i 21–143 000 zgonów spowodowanych cholerą.

Wśród osób podróżujących do regionów tropikalnych zachorowania na cholerę zdarzają sie jednak rzadko (kraje z utrzymującą się transmisją cholery nie są częstym celem podróży, a turyści zazwyczaj mają dostęp do bezpiecznej wody i pokarmów). W USA w latach 2012–2018 zgłoszono jedynie 56 przypadków cholery u podróżnych. Czynniki, które należy wziąć pod uwagę przy ocenie ryzyka zachorowania na cholerę u pacjenta planującego podróż zagraniczną, wymieniono w ramce 1, a grupy ryzyka zakażenia V. cholerae i ciężkiego przebiegu choroby w ramce 2.

Według WHO ryzyko to jest małe dla większości podróżnych nawet w krajach, w których występują epidemie cholery, pod warunkiem że stosują się do podstawowych zasad profilaktyki nieswoistej (p. Komu zalecać szczepienie przeciwko cholerze?). Eksperci ACIP zwracają jednak uwagę, że nie zawsze można wiarygodnie ocenić ryzyko zakażenia i ciężkiego przebiegu choroby podczas konsultacji przed wyjazdem, a zastosowanie bezpiecznej i skutecznej szczepionki może przynieść korzyści określonym grupom podróżnych.