Co wiadomo o skuteczności szczepionki Nuvaxovid przeciwko COVID-19?

Szczepionkę Nuvaxovid zarejestrowano do stosowania u osób w wieku ≥12 lat. Skuteczność kliniczną u dorosłych jej wersji skierowanej przeciwko oryginalnemu szczepowi SARS-CoV-2 (Wuhan) oceniono w 2 głównych przedrejestracyjnych badaniach z randomizacją (RCT) przeprowadzonych w USA i Meksyku (29 949 uczestników w wieku ≥18 lat [p. Skuteczność kliniczna i bezpieczeństwo szczepionki NVX-CoV2373 (Nuvaxovid) przeciwko COVID-19 u osób w wieku ≥18 lat – badanie PREVENT-19]) oraz w Wielkiej Brytanii (15 187 uczestników w wieku ≥18 lat [p. Skuteczność kliniczna i bezpieczeństwo szczepionki NVX-CoV2373 (Nuvaxovid) przeciwko COVID-19 u osób w wieku 18–84 lat w Wielkiej Brytanii]). Wykazano w nich, że 2 dawki szczepionki podane w odstępie 21 dni, w porównaniu z placebo, zmniejszyły ryzyko objawowej COVID-19 odpowiednio o 90,4% (95% CI: 82,9–94,6) i 89,7% (95% CI: 80,2–94,6) w okresie około 3 miesięcy obserwacji, a ryzyko zachorowań o umiarkowanym lub ciężkim przebiegu o 100% (95% CI: 87–100). W kontynuacji RCT przeprowadzonego w Wielkiej Brytanii potwierdzono bardzo dobrą skuteczność szczepionki Nuvaxovid w zapobieganiu objawowej COVID-19 w okresie 6 miesięcy (82,7% [95% CI: 73,3–88,8]). Następnie RCT prowadzone w USA rozszerzono o populację dzieci i nastolatków w wieku 12–17 lat (1799 uczestników) i wykazano w nim, że w okresie około 3 miesięcy obserwacji 2 dawki szczepionki, w porównaniu z placebo, zmniejszyły ryzyko objawowej COVID-19 o 79,5% (95% CI: 46,8–92,1).

RCT będące podstawą rejestracji szczepionki Nuvaxovid (podobnie jak szczepionek mRNA) przeprowadzono w okresie dominacji wariantów oryginalnego (Wuhan), Alfa lub Delta SARS-CoV-2. Wyniki badań obserwacyjnych (dotyczących głównie preparatów mRNA) wskazują, że skuteczność szczepionek przeciwko COVID-19 zależy od aktualnie krążących w populacji wariantów wirusa i ich zdolności do umykania odporności poszczepiennej (ten problem pojawił się w okresie dominacji wariantu Delta, a następnie Omikron), a także, że skuteczność szczepienia zmniejsza się wraz z upływem czasu (po upływie 3–4 miesięcy od podania ostatniej dawki, zwłaszcza w zapobieganiu chorobie o łagodniejszym przebiegu). Z tego powodu wydano zalecenie podawania dawek przypominających szczepienia przeciwko COVID-19, a w dalszej kolejności aktualizacji składu szczepionek w celu ich dostosowania do aktualnie krążących podwariantów SARS-CoV-2. Immunogenność (m.in. ocena stężenia swoistych przeciwciał IgG oraz aktywność przeciwciał neutralizujących) dawki przypominającej (pierwszej lub kolejnych) szczepionki Nuvaxovid potwierdzono w RCT zarówno dla schematu homologicznego, jak i heterologicznego (u uczestników, którzy utrzymali uprzednio podstawowy schemat szczepienia z użyciem preparatu wektorowego lub mRNA). Aktualnie dopuszcza się szczepienie przeciwko COVID-19 w schemacie heterologicznym, a dostępne dane wskazują, że takie schematy mogą charakteryzować się większą immunogennością niż schematy homologiczne.

Obecnie proces rejestracji szczepionek przeciwko COVID-19 o składzie antygenowym dostosowanym do dominujących w danym sezonie podwariantów SARS-CoV-2, których skuteczność kliniczną (RCT) udowodniono wobec wcześniejszych wariantów wirusa, przebiega podobnie do rejestracji corocznie aktualizowanych szczepionek przeciwko grypie (analiza tzw. pomostowa [bridging studies] na podstawie oceny immunogenności). Zadowalającą immunogenność (swoiste przeciwciała IgG i swoista odpowiedź komórkowa) szczepionki Nuvaxovid XBB.1.5 przygotowanej na sezon 2023/2024 potwierdzono w badaniach na myszach oraz makakach zarówno w odniesieniu do schematu podstawowego, jak i dawki przypominającej. Uzyskane w wyniku szczepienia swoiste przeciwciała skutecznie neutralizowały szeroki wachlarz podwariantów wariantu Omikron, które aktualnie krążą w populacji (XBB.1.5, XBB.1.16, XBB.2.3, EG.5.1, XBB.1.16.6, BA.2.86), a ich stężenie było istotnie większe (39–243-krotnie) od wartości uzyskiwanych po szczepieniu podstawowym szczepionką 2-walentną skierowaną przeciwko wariantowy BA.5 i wariantowi oryginalnemu (Wuhan) lub monowalentną przeciwko wariantowi oryginalnemu.

Skuteczność kliniczną szczepionki Nuvaxovid XBB.1.5 ekstrapolowano z wyników skuteczności szczepionki zawierające białko S wariantu oryginalnego (p. wyżej) na podstawie wykazania immunogenności nie gorszej niż po szczepieniu szczepionką o oryginalnym składzie i szczepionką 2-walentną skierowaną przeciwko wariantom BA.5/Wuhan.

Dane dotyczące skuteczności rzeczywistej szczepionki Nuvaxovid są ograniczone, ponieważ w wielu krajach o wysokich dochodach w ramach programów powszechnych szczepień przeciwko COVID-19 stosowano głównie preparaty mRNA, które zarejestrowano istotnie wcześniej niż Nuvaxovid. Jedyne jak dotąd badanie kohortowe dotyczące skuteczności rzeczywistej szczepionki Nuvaxovid przeprowadzono we Włoszech. Wykazano w nim, że w okresie dominacji wariantu Omikron 2 dawki tej szczepionki (skierowanej przeciwko wariantowi oryginalnemu SARS-CoV-2) podane w ramach schematu podstawowego zmniejszyły ryzyko zachorowania na objawową COVID-19 o 50% (95% CI: 40–58), a ochrona utrzymywała się przez cały okres obserwacji i wyniosła 53% (95% CI: 40–63) w okresie do 60 dni po szczepieniu i 55% (95% CI: 43–64) w okresie 90–120 dni po szczepieniu. Niestety nie udało się oszacować skuteczności szczepionki wobec choroby o ciężkim przebiegu z uwagi na zbyt małą liczę przypadków (p. Co wiemy o skuteczności rzeczywistej szczepionki przeciwko COVID-19 Nuvaxovid?).