Czy szczepionkę przeciwko półpaścowi można stosować u kobiet w ciąży?

03.01.2024
dr n. med. Weronika Rymer
Uniwersytet Opolski, Wydział Lekarski

Rekombinowana szczepionka przeciwko półpaścowi (RZV) należy do kategorii szczepionek „nieżywych”, czyli nie zawiera wirusów zdolnych do replikacji w organizmie człowieka. Jednak nie przeprowadzano badań oceniających bezpieczeństwo jej stosowania u ciężarnych. W badaniach na modelach zwierzęcych nie wykazano niekorzystnego wpływu szczepionki podawanej przed zapłodnieniem na rozwój płodu. Samicom szczurów podawano szczepionkę lub sam adiuwant AS01B domięśniowo 4 i 2 tygodnie przed zapłodnieniem, w 3., 8., 11. i 15. dniu ciąży oraz w 7. dniu laktacji. Obserwację prowadzono do 25. dnia życia potomstwa. Nie stwierdzono żadnych wad rozwojowych ani zmian płodu związanych ze szczepieniem. Jednak danych z badań na modelach zwierzęcych nie można bezpośrednio ekstrapolować na ludzi. Od 1979 roku przez dziesięciolecia stosowano wprowadzoną przez amerykański FDA kategoryzację bezpieczeństwa leków u kobiet w ciąży, w której wyodrębniano 5 grup: A, B, C, D i X. Została ona jednak wycofana, a w 2014 roku Urząd ds. Żywności i Leków (FDA) zmienił zasady oznakowania produktów leczniczych wydawanych na receptę dla kobiet w ciąży. Wprowadzono wymóg umieszczania na etykiecie podsumowania ryzyka, omówienia danych potwierdzających to podsumowanie oraz odpowiednich informacji, które pomogą personelowi placówek ochrony zdrowia w podejmowaniu decyzji o zaleceniu danego leku ciężarnej. Według obecnej kategoryzacji FDA, RZV należy do kategorii not assigned (tzn. nie przypisano). Z kolei australijski system kategoryzacji bezpieczeństwa leków w czasie ciąży różni się od obecnej amerykańskiej kategoryzacji FDA. Zgodnie z kategoryzacją australijską szczepionka przeciwko półpaścowi zaliczana jest do grupy leków B2, do której należą: „leki, które przyjmowała ograniczona liczba ciężarnych i kobiet w wieku rozrodczym bez stwierdzenia zwiększenia częstości wad rozwojowych lub innych bezpośrednich lub pośrednich negatywnych następstw dla płodu ludzkiego. Badania na zwierzętach są niewystarczające lub mogą być niewystarczające, ale dostępne dane nie wskazują na zwiększone ryzyko uszkodzenia płodu ludzkiego.”

Aktualnie producent zaleca, aby unikać podawania szczepionki przeciwko półpaścowi kobietom w ciąży. W takiej sytuacji należy się kierować zasadą indywidualnej oceny bilansu korzyści ze szczepienia i ryzyka potencjalnych zdarzeń niepożądanych z nim związanych. Jeśli u danej pacjentki korzyść ze szczepienia jest duża, a szczepienia nie można odroczyć do czasu zakończenia ciąży, należy postąpić jak w przypadku innych leków z dawnej grupy B. Natomiast jeśli ciążę rozpoznano już po podaniu RZV, pacjentkę należy uspokoić, że szczepionka ta nie zawiera żywego wirusa. Jednak w razie niepowodzenia ciąży (poronienia, porodu przedwczesnego, urodzenia martwego dziecka) lub stwierdzenia wad u płodu lub dziecka po urodzeniu, należy zgłosić podejrzenie niepożądanego odczynu poszczepiennego (NOP) – obowiązkowo, jeśli dane zdarzenie wystąpiło do 4 tygodni po szczepieniu, natomiast w przypadku nowych preparatów lub takich, których nie stosuje się rutynowo w określonej populacji (np. kobiet w ciąży), można rozważyć zgłoszenie zdarzenia, które wystąpiło po tym czasie. Rzetelne zgłaszanie niekorzystnych zdarzeń zdrowotnych związanych czasowo ze szczepieniem jest gwarancją dobrego nadzoru nad bezpieczeństwem szczepień i daje szansę na wychwycenie ewentualnych nowych, rzadkich NOP.

Zobacz także
Wybrane treści dla pacjenta
  • Zakażenie wirusem cytomegalii w ciąży
  • Bakteryjna waginoza w ciąży
  • Czy półpasiec jest przeciwwskazaniem do kontynuowania treningów?
  • Leczenie neuralgii popółpaścowej – bóle po półpaścu
  • Nadciśnienie tętnicze u ciężarnych
  • Zakażenie parwowirusem B19 w ciąży
  • Ostre uszkodzenie nerek w ciąży
  • Badania prenatalne
  • Zakażenie bakterią Chlamydia trachomatis w ciąży
  • Małopłytkowość w czasie ciąży

Reklama

Napisz do nas

Zadaj pytanie ekspertowi, przyślij ciekawy przypadek, zgłoś absurd, zaproponuj temat dziennikarzom.
Pomóż redagować portal.
Pomóż usprawnić system ochrony zdrowia.

Przegląd badań